Co należy wiedzieć o nowej ustawie deweloperskiej?

 Jej głównym celem jest zwiększenie bezpieczeństwa prawnego i finansowego osób kupujących nieruchomości. Jakie rewolucyjne zmiany wprowadza ustawa? Które z jej zapisów są najistotniejsze z punktu widzenia nabywcy?  

Umowa deweloperska

Nowa ustawa definiuje zagadnienia związane z zawarciem umowy deweloperskiej, ewentualnym odstąpieniem od niej oraz przeniesieniem prawa własności na nabywcę. Od 29 kwietnia umowa deweloperska musi być zawarta w formie aktu notarialnego, który ma kluczowe znaczenie z punktu widzenia ochrony interesów nabywcy nieruchomości. Na mocy nowej regulacji, klient ma także możliwość odstąpienia od umowy deweloperskiej w sytuacji, kiedy deweloper nie dopełni swoich ustawowych obowiązków lub zawrze z kupującym umowę niezgodną z ustawą. Może się tak zdarzyć np. wówczas, gdy prace budowlane nie będą postępowały zgodnie z harmonogramem i realizacja inwestycji zostanie opóźniona. Forma aktu notarialnego powoduje natomiast, że gdyby deweloper uchylał się od podpisania umowy przenoszącej prawo własności nieruchomości na kupującego, automatycznie powstaje roszczenie, którego można dochodzić na drodze sądowej.

Ponadto, zachowanie tej specyficznej formy umożliwia wpisanie roszczeń kupującego wynikających z umowy deweloperskiej do księgi wieczystej prowadzonej dla nieruchomości gruntowej, na której realizowana jest inwestycja. Trzeba jednak mieć na uwadze, że w przypadku przerwania budowy, bądź jej nierozpoczęcia, nawet akt notarialny może okazać się nieprzydatny dla skutecznej realizacji roszczenia nabywcy. Dzieje się tak, ponieważ nabywca nie może dochodzić na drodze sądowej przeniesienia własności przedmiotu umowy, który w ogóle nie został wybudowany (a więc de facto nie istnieje). Niestety, wprowadzona w ustawie forma aktu notarialnego, poza zwiększeniem bezpieczeństwa kupującego, wpływa też na podniesienie kosztów samej transakcji. Wzrost ten wynika z konieczności poniesienia kosztów taksy notarialnej za sporządzenie samej umowy oraz kosztów opłat sądowych, związanych z ujawnieniem umowy w księgach wieczystych prowadzonych dla nieruchomości. Ustawa określa również, że opłatę za usługi notariusza oraz wypisy aktu uiszczają wspólnie klient i deweloper, podczas gdy dotychczas na ogół koszty te ponosił kupujący.

Czytaj również: Część zysku za ziemię należny oddać gminie

Rachunek powierniczy

Ponadto, ustawa nakłada na deweloperów obowiązek wprowadzenia rachunków powierniczych, na które klienci wpłacać będą środki przeznaczone na zakup nieruchomości. Ich obsługa leży w gestii banków. Rozwiązanie to znacznie zwiększa bezpieczeństwo finansowe nabywców poprzez wprowadzenie do relacji klient – deweloper zewnętrznego podmiotu. Rachunki mogą mieć dwie formy – otwartą i zamkniętą. Przekazywanie deweloperowi środków wpłaconych przez klienta na rachunek otwarty odbywa się stopniowo – w miarę postępów procesu budowy. Zadanie banku polega więc na bieżącym kontrolowaniu prac budowlanych, a firmy deweloperskie otrzymywać będą kolejne transze tylko pod warunkiem ukończenia każdego z etapów danej inwestycji. Opcjonalnym mechanizmem ochrony interesów nabywców w przypadku wyboru otwartej formy rachunku powierniczego, jest możliwość wprowadzenia przez firmę deweloperską gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej.

Natomiast w przypadku rachunku zamkniętego, bank przelewa pieniądze na konto dewelopera jednorazowo - dopiero po ukończeniu budowy, w momencie przeniesienia prawa własności nieruchomości na kupującego. Zabezpieczenie nabywców oparte na rachunku powierniczym jest obligatoryjne dla wszystkich realizacji wprowadzonych do sprzedaży po 29 kwietnia 2012 roku. Ustawa chroni nabywców mieszkań także w przypadku upadłości dewelopera. To właśnie ich roszczenia mają być zaspokojone w pierwszej kolejności ze specjalnie wydzielonej masy majątkowej, na którą składać się będą m.in. środki umieszczone na rachunkach powierniczych i prawo własności lub użytkowania wieczystego działki, na której realizowana jest inwestycja. Owa masa majątkowa będzie wyodrębniona z całości masy upadłościowej.

Czytaj również: Czy trzeba będzie oddać grunt państwu?

Prospekt informacyjny

W związku z nową ustawą firmy deweloperskie zostały też zobligowane do prowadzenia szczegółowo określonych w przepisach działań informacyjnych, służących zapoznaniu potencjalnego klienta z sytuacją prawną oraz finansową danej spółki i realizowanej przez nią inwestycji. Podstawowym obowiązkiem deweloperów jest przygotowanie tzw. prospektu informacyjnego, zawierającego szczegółowe dane na temat powstającej inwestycji. Firmy deweloperskie zostały zobowiązane dostarczyć prospekt każdej zainteresowanej osobie w formie papierowej lub elektronicznej. Oczywiście w przypadku konieczności wprowadzenia ewentualnych zmian w tym dokumencie, deweloperzy będą musieli na bieżąco informować klientów o modyfikacjach i dostarczać im zaktualizowane egzemplarze. W części ogólnej prospektu powinny znaleźć się takie informacje jak: dokładny opis inwestycji, jej stan prawny oraz harmonogram prac budowlanych i sposób ich finansowania. Natomiast w części indywidualnej powinny znajdować się wszelkie szczegóły dotyczące konkretnego lokalu, którym zainteresowany jest nabywca, a więc m.in. opis technologii wykonania i sposobu wykończenia oraz cena za metr kwadratowy.

Dodatkowo, prospekt powinien zawierać informacje o wszelkich innych planowanych inwestycjach budowlanych, komunikacyjnych i komunalnych w pobliżu kupowanej nieruchomości – pozwoli to klientom uzyskać istotną wiedzę na temat tego, jak będzie w przyszłości wyglądać ich sąsiedztwo. Niedopełnienie przez deweloperów obowiązków związanych z  prospektem informacyjnym lub podanie w nim fałszywych informacji, bądź zatajenie istotnych faktów, podlega odpowiedzialności karnej. Podobnie jest w przypadku przekazywania potencjalnym nabywcom informacji, które są nieaktualne. Uchybienia w tym względzie mogą również być podstawą do odstąpienia nabywającego od umowy deweloperskiej – jeśli więc deweloper zaniedba kwestię prospektu informacyjnego, nabywca bez żadnych konsekwencji może zrezygnować z zakupu danej nieruchomości.

Czytaj również: Będzie można budować dom bez pozwolenia

Nie ma wątpliwości co do tego, że cel przyświecający twórcom ustawy deweloperskiej, czyli zwiększenie bezpieczeństwa nabywców lokali realizowanych w ramach projektów deweloperskich, jest jak najbardziej słuszny. Należy jednakże postawić pytanie, na ile ta szlachetna idea została zrealizowana w praktyce oraz jakie mogą być rzeczywiste skutki jej wdrożenia. Po pierwsze, trzeba wziąć pod uwagę fakt, że w związku z nową ustawą deweloperzy ponosić będą koszty obsługi rachunków powierniczych oraz gwarancji przez banki. Po drugie, z powodu konieczności wprowadzenia złożonych procedur obsługi prawnej zwiększą się koszty administrowania projektami. Co więcej, pamiętać trzeba także o kosztach biur sprzedaży, które są odpowiedzialne za przygotowanie prospektów i nowych projektów umów.

Konieczność poniesienia przez deweloperów tak wielu różnych wydatków  z pewnością będzie musiała zostać wkalkulowana w ostateczną cenę nieruchomości. Niepokoić może także fakt, że twórcy ustawy w kilkudziesięciu paragrafach próbują w niezbyt czytelny sposób opisać i uregulować bardzo złożony stan prawny, jednocześnie nakładając za nieprzestrzeganie nowej ustawy bardzo poważne sankcje, włączając w to również sankcje karne. Wieloznaczność licznych zapisów dokumentu oraz brak orzecznictwa oznaczają duże ryzyko biznesowe dla deweloperów. Dopiero pierwsze wyroki sądów pozwolą wyjaśnić rozliczne wątpliwości i zweryfikują, na ile nowa ustawa spełnia pokładane w niej oczekiwania.