Czy opłaca się oszczędzać na bezpieczeństwie?

Mając na uwadze przeznaczanie obiektu jak i możliwości finansowe, architekt/projektant dobiera odpowiednie rozwiązania zapewniające trwałość, komfort i bezpieczeństwo. Czy w przypadku ograniczonych środków finansowych na budowę obiektu warto oszczędzać na bezpieczeństwie w budynku? Gdy architekt projektuje przy bardzo ograniczonym budżecie, może napotykać naciski na zmianę technologii, czy wybór tańszych, czasem nawet nieodpowiednich materiałów. Takie sytuacje mogą nie mieć wpływu na codzienną funkcjonalność budynku, jednakże w przypadku bezpieczeństwa pożarowego, mogą mieć znaczne, negatywne skutki. Konsekwencje pozornych oszczędności i zaniechań mogą dotknąć w przypadku pożaru nie tylko bezpośrednio poszkodowanych, lecz również osoby odpowiedzialne za budowę obiektu, w tym samych projektantów i architektów.

Architekt też decyduje

W 2003 roku w Wielkiej Brytanii architekt został pociągnięty do odpowiedzialności za zastosowanie palnych materiałów izolacyjnych w fabryce produkującej żywność. Pomimo że to użytkownik obiektu spowodował pożar, sąd pierwszej instancji orzekł pośrednią winę architekta za rozprzestrzenienie się pożaru i spowodowane zniszczenia. W wyniku dochodzenia i długiego procesu w sądzie drugiej instancji okazało się, że inwestor (właściciel fabryki) nie poinformował wyczerpująco architekta o zamierzonym przeznaczeniu poszczególnych pomieszczeń w obiekcie. Dlatego też zastosowano materiały o innych właściwościach ogniochronnych, niż byłyby potrzebne dla takich pomieszczeń. Na podstawie wyroku właściciel fabryki musiał zapłacić 12 mln funtów na rzecz ubezpieczyciela architekta. Całe to zdarzenie spowodowało, ze firmy ubezpieczeniowe zaczęły zwracać uwagę na rosnące ilości wniosków i skarg o odszkodowanie, bazujących na niewłaściwie dobranych materiałach w budynkach.

Czytaj również: Siatki i osłony rusztowaniowe

Niepalne materiały ograniczają ryzyko

Jednym z materiałów, niebędących istotną pozycją budżetową, a mających wpływ na ochronę przeciwpożarową jest izolacja cieplna, która stosowana jest w coraz większych ilościach ze względu na potrzebę zmniejszenia zapotrzebowania na ciepło do ogrzewania budynków. Większość właścicieli budynków nawet nie zna dokładnych specyfikacji i wymagań dotyczących izolacji, tymczasem może ona mieć wpływ na palność bądź niepalność całych elementów budynku. Nawet dla świadomych i poinformowanych architektów i projektantów zaskakujące są efekty odpowiednio dobranego materiału w budynku w przypadku wybuchu pożaru. Niepalna izolacja cieplna może stanowić lub wspomóc bierny system ochrony przeciwpożarowej budynku, palna – zwiększy jego obciążenie ogniowe.

Palne materiały izolacyjne mogą mieć różne klasyfikacje ogniowe, w zależności od zastosowanych metod testów, od podejścia stosowanego w lokalnych przepisach dotyczących bezpieczeństwa pożarowego. Dla przykładu, w Polsce, na ścianach zewnętrznych w nowych budynkach powyżej 25m wolno stosować wyłącznie niepalną izolację, w Niemczech zabronione jest stosowanie palnych izolacji w budynkach wysokich. Przepisy stają się coraz bardziej ujednolicone i zmierzają do spełnienia najlepszych międzynarodowych praktyk. Może się zdarzyć, że materiały budowlane mogą nie spełniać współczesnych wymagań, pomimo iż wcześniej produkty te były uznawane za bezpieczne.

Czytaj również: Uniwersalizm aluminiowych konstrukcji

Wykorzystać wszystkie możliwości

Zarówno projektanci jak i organy regulujące, każde w swoim obszarze kompetencji, powinni uwzględniać zachowania się różnych materiałów budowlanych pod wpływem ognia. Mają największy wpływ na to, by produkty dobierane były właściwie. Szkoda, że wciąż badania i informacje na temat produktów nie są tak dostępne jak powinny być. Eksperci ochrony przeciwpożarowej i organizacje strażackie również mogą w wielu przypadkach wspomóc projektantów w doborze najbardziej odpowiednich produktów dla poszczególnych elementów budynków, z uwzględnieniem sposobów ich użytkowania.

Ochrona ludzi najważniejsza

Czas potrzebny na ewakuację z budynku różni się znacznie, w zależności od mobilności jego użytkowników, ich znajomości budynku, czy łatwości dostępu do dróg ewakuacyjnych. Ale do zwiększenia możliwego czasu ewakuacji przyczyniają się również rozwiązania, w tym materiały budowlane użyte w budynku jak i systemy aktywnej ochrony przeciwpożarowej. Co ważne, istotnym czynnikiem w ochronie życia w pożarze jest ograniczenie rozprzestrzeniania się ognia. Bardzo często to nie sam ogień w początkowej fazie zagraża ludziom, ale jego szybkie rozprzestrzenianie się i pojawiający się później dym oraz niedostępne drogi ewakuacyjne. W celu zminimalizowania ryzyka tragicznych w skutkach pożarów, takich jak w Dijon , szczególnie właściciele wysokich budynków powinni zapewnić, że są one skonstruowane w taki sposób, by wspomagać ucieczkę ludzi, m. in. dzięki ograniczeniu możliwości szybkiego rozprzestrzeniania się ognia.

Projekt ochrony przeciwpożarowej powinien w miarę możliwości uwzględniać potencjalne sposoby późniejszego użytkowania danego budynku. Wówczas obiekty budowane z przeznaczeniem na mieszkanie mogą być łatwo zaadaptowane na potrzeby przychodni czy przedszkola. Szacowany czas ewakuacji lokatorów domów mieszkalnych jest zupełnie inny w przypadku zmiany przeznaczenia budynku. Takie sytuacje powinny być uwzględniane już na etapie projektowania.

Już dziś myśl o bezpieczeństwie w przyszłości

Materiały budowlane z Euroklasami A1 zapewniają spełnienie najbardziej wymagających standardów ochrony przeciwpożarowej. Praktycznie nie biorą udziału w pożarze, czyli nawet, gdy znajdą się w ogniu, nie zwiększają go, nie rozprzestrzeniają, nie dymią i nie kapią. Tym samym mogą ograniczyć ryzyko rozwinięcia się przypadkowego ognia w pożar ze wszystkimi jego konsekwencjami. Produkty ze skalnej wełny mineralnej, sklasyfikowane w większości przypadków jako A1, spełniają całkowicie wymagania dotyczące bezpieczeństwa pożarowego. Wymagania prawne zmieniają się i, sposób użytkowania budynków również. Aby zmniejszyć ryzyko wybuchu i skutków pożaru oraz wszelkiej odpowiedzialności z tego tytułu, dzisiaj i w przyszłości, najbezpieczniejszym wyborem dla osób związanych z budownictwem i administrowaniem budynkami: projektantów, wykonawców, inwestorów, właścicieli, administratorów jest postawienie na niepalne materiały budowlane.