Dachy odwrócone – charakterystyka

  
W dachu odwróconym zamianie ulega układ warstw termo – i hydroizolacyjnych. Bezpośrednio na konstrukcji układa się warstwę hydroizolacyjną a dopiero na nią izolację termiczną. Wykończenie takiego dachu może stanowić warstwa żwiru lub płytek, w przypadku gdy jesteśmy zainteresowani uzyskaniem dodatkowej przestrzeni tarasowej. Można także na nim ułożyć warstwę ziemi i wykończyć go w formie dachu zielonego. Dachy zielone są właśnie tą formą pokrycia dachu płaskiego, która ze względów estetycznych zdobywa coraz większą popularność.
  
Specyfika dachów odwróconych wymaga od projektantów i wykonawców wysokich kwalifikacji, co sprawia, że koszty związane w ich pracą bywają duże. Najistotniejszym problemem związanym z projektowaniem dachów zielonych jest ich duży ciężar – konieczny do uwzględnienia w konstrukcji nie tylko dachu, ale całego budynku. Z tego też powodu nie zawsze jest możliwe zastosowanie dachu odwróconego na obiekcie już istniejącym, nie zaprojektowanym specjalnie z myślą o takim pokryciu. Kolejne utrudnienie to większa odpowiedzialność za jakość izolacji wodoszczelnej – zarówno jeśli chodzi o staranność wykonania, jak i kontrolę. Ułożenie na papie dalszych warstw systemu znacznie podnosi koszty ewentualnych napraw izolacji wodoszczelnej – trzeba bowiem wtedy zdejmować wszystkie warstwy.
  
Dachy odwrócone najczęściej są projektowane na podłożu betonowym (ze względu na jego wysoką wytrzymałość). Podłoże powinno być odpowiednio wyprofilowane, ze spadkami w kierunku wpustów. Minimalny spadek powinien zapewniać odprowadzenie wody z całej połaci i powinien wynosić minimum 1% (zalecane 2%).
  
W przypadku zastosowania dachu tarasowego okładzinę można wykonać z płytek. Płytki układamy bezpośrednio na odpowiednio wyprofilowanej warstwie żwiru (powinien to być żwir o drobniejszych ziarnach) lub za pomocą specjalnych plastikowych podkładek na geowłókninie. Do dyspozycji są dwa rodzaje podkładek – bez regulacji wysokości, oraz z regulacją wysokości. W przypadku zastosowania podkładek należy użyć płytek o odpowiedniej wytrzymałości. Wyjściem z sytuacji jest również ułożenie płytek z pewnym spadkiem. Umożliwia to odprowadzenie wody do wpustów bezpośrednio z powierzchni płytek. Konieczne jest też zastosowanie odpowiednich wpustów dachowych (typ tarasowy) umożliwiających odprowadzenie wód opadowych z poziomu płytek (czy izolacji termicznej), a także z poziomu izolacji przeciwwodnej (papa termozgrzewalna).
  
Bardzo istotną kwestią przy pracach nad dachem odwróconym jest jakość zastosowanego żwiru.  Najlepszym materiałem jest żwir rzeczny płukany. Zbyt duża zawartość drobnych frakcji, piasku czy wręcz pyłu może doprowadzić do zapchania wpustu, a co za tym idzie do zgromadzenia się na połaci dachowej dużej ilości wód opadowych. Znaczny ciężar wody opadowej może doprowadzić do uszkodzenia konstrukcji obiektu i do katastrofy budowlanej. Aby tego uniknąć należy przewidzieć montaż awaryjnych przelewów przez attykę.
  
Dzięki zastosowaniu odwrotnego ułożenia warstw izolacji termicznej i przeciwwodnej, pokrycie dachowe poddawane jest znacznie mniejszym wahaniom temperatury, co prowadzi do wydłużenia okresu użytkowania. Nie bez znaczenia jest też ochrona pokrycia przed uszkodzeniami mechanicznymi. Dla wielu osób ważny też będzie wizualny efekt, oraz możliwość korzystania z tarasu.
  
Jak już wspomniano, najczęściej spotykanym rodzajem dachu odwróconego jest dach zielony. Na takim dachu przykrycie izolacji wodoszczelnej warstwą ziemi umożliwia stworzenie terenu zielonego – od samego tylko trawnika – aż do wysokich roślin ozdobnych. Poza oczywistymi korzyściami estetycznymi i funkcjonalnymi (np. tereny rekreacyjne) dach zielony ma szereg zalet natury technicznej. Latem, przy silnym nasłonecznieniu, warstwa wilgotnej ziemi obniża temperaturę dachu oraz osłania przed promieniowaniem UV. Dzięki temu izolacja bitumiczna starzeje się wolniej, a co za tym idzie – trwałość pokrycia jest o wiele dłuższa. Z kolei zimą budynek jest lepiej chroniony cieplnie. Na dachu zielonym nie tworzą się także kałuże, gdyż woda wsiąka w pokrycie, stanowiąc naturalne nawodnienie dla roślinności.
  
Innym rozwiązaniem są tarasy pozbawione zieleni, pokryte np. otoczakami, wśród których można stosować płyty chodnikowe.
  
Bardzo ważna, w przypadku dachu odwróconego, jest izolacja termiczna. Istnieje możliwość różnego umieszczenia izolacji termicznej w dachu odwróconym. Rozwiązanie prostsze to izolacja termiczna pod wodoszczelną. Nadają się do tego izolacje mineralne, styropian lub pianki, które najczęściej mocuje się do podłoża mechanicznie. Ułożenie izolacji termicznej na papie wymaga zastosowania materiałów odpornych na wilgoć – najczęściej styropianu ekstradowanego (o zamkniętych porach) lub pianek poliuretanowych. Przy takim układzie warstw izolacji termicznej na ogół nie mocuje się mechanicznie, a jedynie obciąża (balastuje) otoczakami. Izolacje piętrowych parkingów, czy stosowane w drogownictwie izolacje płyt pomostowych i wiaduktów to także systemy odwrócone.