Dachy płaskie - tradycyjny czy odwrócony?

Wymagania stawiane dachom płaskim
Płaskie dachy, ze względu na swoją konstrukcję, wymagają wyjątkowo dobrego zabezpieczenia przed wodą opadową. Trudniej bowiem pozbyć się jej niż w przypadku dachów o skośnych połaciach. Szczególnie ważną rolę ma tu do odegrania hydroizolacja, wykonywana z dobrej jakościowo papy termozgrzewalnej. Oprócz niej potrzebny też będzie materiał termoizolacyjny, aby ocieplić stropodach. Gdyby tego zaniechać, niemniej niż 30% ciepła dostarczanego budynkowi, poszłoby na zmarnowanie.

Dwie recepty na dach
Najpopularniejszy układ warstw na stropodachu wygląda następująco: na podłożu znajduje się warstwa paroizolacji z papy podkładowej, na niej ułożone jest ocieplenie z płyt polistyrenowych, a od góry całość pokrywa hydroizolacja, która może być wykonana z jednej lub kilku warstw papy.

W dachu odwróconym, układ poszczególnych warstw wygląda inaczej. Bezpośrednio na konstrukcji układana jest hydroizolacja, a dopiero na niej materiał ociepleniowy. Zupełnie odmiennie wygląda tu nawierzchnia. Zamiast powłoki bitumicznej stanowi ją warstwa żwiru lub betonowe płytki. Istnieje też możliwość zastąpienia takiej nawierzchni warstwą żyznej gleby i zamiana zwykłego dachu w dach zielony.
Jak więc widać dach odwrócony może być pomysłem na uzyskanie dodatkowej powierzchni rekreacyjnej w budynku. Dach zamienia się albo w taras, albo w ogród, albo też w połączenie jednego z drugim. Takie koncepcje architektoniczne stają się coraz popularniejsze.

Dobór materiałów
W tradycyjnym układzie warstw:
Paroizolacja – najczęściej stosuje się tu zwykłą papę podkładową. Może być oksydowana lub modyfikowana. Warto sięgnąć po papę Swisspor CZARNA MAMBA SBS PLUS lub CZARNA MAMBę oksydowaną.
Ocieplenie – można tu stosować płyty styropianowe EPS 100 lub EPS 200 (na przykład Swisspor HYDRO EPS 200P – o podwyższonej odporności na wilgoć), w tym również papy laminowane papą podkładową Swisspor BITHERM albo styropapę Swisspor BITHERM-ROLLBAHN. Te ostatnie, to płyty w których co 10 cm zrobione są równoległe nacięcia. Dzięki nim płyty można transportować f formie zrolowanej. Znacznie szybciej tez układa się je na dachu. Stosując je unikamy tak zwanego klawiszowania warstwy ociepleniowej. Co więcej, do ocieplenia dachu płaskiego można również użyć polistyrenu ekstrudowanego lub wełny mineralnej.
Hydroizolacja – stanowi ją najczęściej zestaw składający się z papy podkładowej i papy wierzchniego krycia. Najlepsze są papy termozgrzewalne, modyfikowane SBS: Swisspor CZARNA MAMBA SBS MAX PYE PV200 S40 lub S50 H; SBS MAX PYE PV250 S52 H oraz SBS MAX PYE PV160 S24 H. Czasem wystarczy jednowarstwowa papa wierzchniego krycia o grubości minimum 5 mm.

W dachach odwróconych:
Hydroizolacja – najczęściej wykorzystuje się tu dwie warstwy papy podkładowej, termozgrzewalnej. Szczególnie zalecane są tu papy modyfikowane SBS, na osnowie poliestrowej o gramaturze minimum 200 g/m2 (np. CZARNA MAMBA SBS MAX PYE PV200 S40). Nie należy zaś sięgać po papy oksydowane lub papy na osnowie z welonu szklanego.
Ocieplenie – najlepsze będą tu płyty z polistyrenu ekstrudowanego (na przykład JACKODUR SF/GL 35-500), który jest wytrzymalszy na uszkodzenia mechaniczne niż tradycyjny styropian. Musi przecież utrzymać warstwę nawierzchniową, która sama w sobie jest dosyć ciężka. Będzie też musiał przenieść obciążenia użytkowe, jeśli dach będzie wykorzystywany jako taras.
Warstwa filtracyjna – na ociepleniu układa się geowłókninę, która ma zatrzymywać różne drobinki spływające wraz z wodą.
Nawierzchnia – do dyspozycji jest tu bardzo dużo rozmaitych materiałów. Najchętniej inwestorzy decydują się na żwir rzeczny płukany lub płytki betonowe. Jeśli dach ma być zielony, jego nawierzchnię utworzy warstwa gleby i niskopienna roślinność.

Technologia wykonania
Podłożem, zarówno w dachach zwykłych, jak i odwróconych, jest zazwyczaj betonowy strop, a zdecydowanie rzadziej drewniany. Często też poszczególne warstwy znajdują oparcie na podłożu z blachy trapezowej. Każde z podłoży powinno być odpowiednio wyprofilowane. Oznacza to, że muszą być zachowane spadki w kierunku odpływów wody deszczowej. Minimalny spadek powinien zapewniać odprowadzenie wody z całej połaci i powinien wynosić minimum 1%, a najlepiej 2%.
Przed rozpoczęciem prac izolacyjnych, podłoże wymaga zagruntowania roztworem bitumicznym. Gdy wyschnie, w tradycyjnych dachach płaskich, przychodzi czas na paroizolację z papy. Mocuje się ją klejem bitumicznym lub jeśli jest to papa termozgrzewalna – przytwierdza na gorąco. W dachach odwróconych robi się od razu hydroizolację. Na pierwszy ogień idą więc dwie warstwy papy podkładowej, termozgrzewalnej. Gdy strop zostanie należycie zabezpieczony przed wilgocią i wodą, można rozpocząć ocieplanie dachu.
Płyty układa się jedno- lub dwuwarstwowo, zależnie od tego jak gruba ma być warstwa termoizolacyjna. Gdy trzeba będzie kłaść je w dwóch warstwach należy pamiętać o tym, aby płyty warstwy wierzchniej, były przesunięte względem tych z warstwy dolnej, najlepiej o połowę długości. W każdej z warstw płyty trzeba tak ułożyć, żeby ich krótsze krawędzie nie wypadały w jednej linii. Na płytach styropianowych układamy warstwy hydroizolacji, a w dachach odwróconych - warstwę geowłókniny i wysypujemy warstwę żwiru. Jej grubość powinna zapewnić odpowiednie dociążenie płyt. Nie będą wtedy narażone na zgubne skutki siły ssącej wytwarzanej przez wiatr. W przypadku gdy mamy do czynienie z dachem tarasowym istnieje możliwość ułożenia okładziny z płytek. Płytki mocujemy bezpośrednio na odpowiednio wyprofilowanej warstwie żwiru (powinien to być żwir o drobniejszych ziarnach) lub za pomocą specjalnych plastikowych podkładek na geowłókninie. Podkładki są dostępne w handlu w dwóch rodzajach – bez regulacji wysokości, oraz z regulacją wysokości. Dobrym rozwiązaniem jest też ułożenie płytek z pewnym spadkiem. Umożliwia to odprowadzenie wody do wpustów bezpośrednio z powierzchni płytek.
Ze szczególna dbałością należy wykonać obróbki detali dachowych takich jak kominy, attyki i ściany. Należy przy tym pamiętać, że wierzchnią warstwę tych obróbek musi stanowić papa termozgrzewalna wierzchniego krycia. Nie można stosować w tym przypadku papy podkładowej, gdyż promieniowanie UV może spowodować uszkodzenie jej struktury. Należy przyjąć zasadę, że wszystkie miejsca wystawione na działanie promieniowania słonecznego należy wykonać z papy wierzchniego krycia.

Ramka 1:
Szybkie usuwanie wody
Woda deszczowa powinna jak najkrócej stykać się z powierzchnią dachu. W tym celu jego powierzchnię formuje się ze spadkiem. W dachu muszą też znaleźć się wpusty, które skierują wodę do rur odpływowych - najlepiej ogrzewane, aby zamarzająca woda nie zablokowała odpływu. Montuje się je albo w centralnej części dachu, albo w ściankach attykowych – czyli przy krawędziach dachu. Zazwyczaj sprzedawane są całe systemy odprowadzania deszczówki ze stropodachów, obejmujące komplet potrzebnych elementów.
Odwodnienie jest szczególnie istotne w dachach odwróconych. Woda przesącza się przez nawierzchnię i dociera aż do powierzchni hydroizolacji. Spadek uformowany na podłożu (warstwa wyrównawcza z betonu) kieruje ją do odpowiednich wpustów dachowych (typ tarasowy) umożliwiających odprowadzenie wód opadowych z poziomu płytek, a także z poziomu izolacji przeciwwodnej.
Dla bezpieczeństwa należy również zamontować wpusty awaryjne (kielichowe) w ściankach attykowych.

Ramka 2:
Zieleń na dachu
W przypadku dachów odwróconych zamiast tradycyjnej nawierzchni można zrobić nawierzchnię roślinną, tworząc tak zwany dach zielony. Istnieją dwa rodzaje upraw dachowych:
• ekstensywna – zazielenienie z niską roślinnością, nie wymagającą intensywnej pielęgnacji. System jest rozkładany na połaci dachowej w postaci mat wegetacyjnych z zakorzenionymi różnymi typami roślinności. Zaletami tego systemu jest szybkość montażu, uzyskanie efektu zielonego dachu już po rozwinięciu maty oraz niski ciężar (ok. 20–30 kg/m2).
• intensywna – wymagana jest tu dosyć gruba warstwa humusu i intensywna pielęgnacja. Istnieje możliwość dowolnego kształtowania sposobu zazielenienia i dowolnego doboru roślinności. Wadą systemu jest jego wysoki ciężar (około 90–450 kg/m2 w zależności od grubości warstwy ziemi i rodzaju zazielenienia), a więc trzeba się najpierw upewnić, czy strop wytrzyma takie obciążenie.
W przypadku obu systemów ważne jest zastosowanie specjalnej wkładki przeciwkorzennej zabezpieczającej warstwę hydroizolacyjną przed przerastaniem korzeni.