Izolacyjne właściwości podłóg drewnianych

Drewno jako materiał budowlany jest znane ludzkości od zarania i wykorzystywane w domach zawsze chętnie i z powodzeniem niezależnie od szerokości geograficznej czy kultury. Co jest takiego w drewnie, że przez wieki wzbudza niesłabnące zainteresowanie? IZOLACJA – zaleta, jakiej nie mają inne naturalne materiały budowlane. Izolacyjne właściwości drewna mogą się odnosić do izolacji cieplnej lub akustycznej.

Potocznie mówi się, że podłogi drewniane są ciepłe. Oczywiście ten pogląd wynika z wrażenia jakiemu ulega mieszkaniec domu porównując komfort chodzenia po posadzce kamiennej, czy z terrakoty i po posadzce drewnianej. To przyjemne wrażenie wynika z właściwości fizycznych drewna. Stopa ludzka posiada temperaturę wyższą od temperatury podłogi drewnianej. Przewodzenie ciepła ze stopy do posadzki jest mocno spowolnione, gdyż energia kinetyczna cząsteczek na powierzchni posadzki z trudem przekazywana jest w głąb drewna. Jest to związane z jego porowatą budową, gdzie cząsteczki rozmieszczone są w znacznym wzajemnymi oddaleniu, a przekazywanie energii jest opóźnione. Dzięki temu ciepło stopy nie jest pochłaniane gwałtownie, co odczuwamy jako “ciepłą podłogę”.

Inaczej rzecz wygląda w przypadku powierzchni kamiennych lub z terrakoty. Tam energia kinetyczna cieplejszej stopy jest błyskawicznie przekazywana w głąb posadzki, przez ściśle ułożone względem siebie cząsteczki i dlatego odnosimy wrażenie zimna. Podłoga z drewna jest średnio pięć razy gorszym przewodnikiem ciepła niż posadzka betonowa i dziesięć razy niż posadzka kamienna. Czy wszystkie podłogi drewniane mają ten sam stopień izolacyjności, czyli inaczej współczynnik przewodzenia ciepła? Oczywiście, że nie. Zależy to od wielu czynników, a w szczególności od: grubości warstwy drewna, jego gatunku, czyli ciężaru właściwego, oraz układu słojów na powierzchni lamelek, inaczej mówiąc od przekroju drewna, z którego te lamelki pochodzą.

Rodzaje podłóg drewnianych

Popularny, znany od 30 lat produkt – 15 milimetrowa deska barlinecka – jest w pełni naturalnym produktem, wykończonym różnymi gatunkami drewna i może być samodzielnie montowany, podobnie jak popularne w latach 90-tych, podłogi z paneli laminowanych. Czy jednak deska barlinecka może być utożsamiana z laminatami? Na pewno nie. Twarda powłoka z żywic melaminowo mocznikowych wtopiona w płytę HDF o dużej gęstości, daje wrażenie podłogi zimnej i nieprzyjaznej dla człowieka. Ponadto, podłogi laminowane, przez wysoką twardość powierzchni potęgowaną pływającym sposobem ułożenia, są bardzo akustyczne. W efekcie, upadający na laminowany panel twardy przedmiot, np. długopis, tworzy hałas ok. 100 decybeli, który jest słyszalny w każdym zakątku domu, niezależnie od kondygnacji. Deska barlinecka jest przeciwieństwem tego rodzaju podłóg. Pomimo podobnych zasad montażu, jest ona mniej akustyczna. Dzięki swojej sprężystości pochłania energię uderzenia spadającego przedmiotu zamieniając ją w ciepło, co daje obniżenie poziomu hałasu o około 15 decybeli. Ponadto, jako produkt naturalny, jest również „cieplejsza”. Osoba stąpająca po powierzchni deski barlineckiej ma identyczne wrażenie jak przy kontakcie z klasycznym parkietem, czy mozaiką. Temperatura ciała nie jest gwałtownie odbierana przez powierzchnię podłogi i dlatego czuje się wysoki komfort użytkowania.

Izolacyjność termiczna parkietu i mozaiki jest powszechnie doceniana. Zwłaszcza deszczułki parkietowe o grubości 22 mm dają duże wrażenie ciepła pod stopami. Parkiety można zastosować wszędzie tam, gdzie mamy do czynienia z podkładem cementowym niepodpiwniczonym o dobrej izolacji przeciwwilgociowej. Z pewnością zalety naturalnego drewna znacznie podniosą komfort użytkowania takiej podłogi. Parkiet, dzięki swojej budowie, nie musi być zawsze klejony. Można go stosować na wszelkich suchych podłogach, a w przypadku starego domu przybić do podłogi, traktując ją jako ślepy podkład z desek. Dla zniwelowania nierówności możemy posłużyć się płytą OSB lub wiórową, a dla pewności między płytę a stare deski ułożyć folię paroszczelną. Takie rozwiązanie jest bardzo korzystne dla drewna, co widać w starych konstrukcjach podłóg drewnianych położonych nawet kilkadziesiąt lat temu.

Niesłabnącym powodzeniem cieszą się lite deski układane na legarach. Pomimo, że nie mamy tradycji budownictwa szkieletowego, gdzie wykorzystanie takich podłóg byłoby znacznie większe, spora cześć inwestorów decyduje się na taką podłogę. Rozwiązanie to daje znakomite wyniki w izolacyjności termicznej. Już nie tylko samo drewno odgrywa tutaj rolę izolatora, ale również konstrukcja stwarza możliwości ocieplenia stropu bądź podłoża. Między legarami możemy dodatkowo ułożyć warstwę ocieplenia z wełny mineralnej lub naturalnego granulatu. Nie polecam styropianu jako materiału najmniej pożądanego w takiej sytuacji. Podłoga z klasycznych desek nie tłumi jednak hałasu i często, na skutek błędów wykonawczych lub niepotrzebnych oszczędności, jest uciążliwa poprzez skrzypienie.

Materiały podpodłogowe

Przy obecnych standardach budownictwa odchodzi się od ocieplania stropów drewnem, które jest materiałem zbyt drogim. Jest to jednak uzasadnione w warunkach starszej zabudowy, gdzie deski w wielu domach są posadowione bezpośrednio na legarach opartych na podsypce z piachu i żwiru. Do takich pomieszczeń, gdzie potrzebna jest dodatkowa izolacja termiczna, nadają się maty korkowe i porowate płyty. Mata korkowa o grubości 2 mm i deska barlinecka świetnie nadaje się na te „zimne” stare podłogi. Korek jako materiał, jest 10-krotnie lepszym izolatorem niż drewno, ponadto nie ulega degradacji pod działaniem wilgoci lub zróżnicowanych, nawet skrajnie, temperatur. Stosuje się go jako wysokowartościowy materiał izolacyjny w chłodnictwie. Innym izolacyjnym materiałem podpodłogowym są naturalne płyty z pyłu topolowego. Przewodnictwo cieplne topoli jest dwukrotnie mniejsze od średniego przewodnictwa innych gatunków drewna, inaczej mówiąc izolacyjność płyt topolowych jest dwukrotnie większa i dodatkowo w samych płytach spotęgowana dużą ilością drobnych porów. Materiał jest tańszy od korka, chociaż nie jest on niestety odporny na zawilgocenia.
Materiały podpodłogowe mają również zalety tłumienia hałasu. Ponieważ prędkość rozchodzenia się dźwięku w drewnie i innych materiałach, jak na przykład cegła i szkło, jest podobna, trzeba zatem wykorzystać korek lub płyty jako izolator akustyczny. Ta ich cecha wynika ze współdziałania niskiego ciężaru właściwego i małej prędkości fal akustycznych przenikających ww. materiały. Skutecznie osłabiają one natężenie fal akustycznych poprzez zmniejszenie ich amplitudy. Tłumienie wewnętrzne fal w płycie i korku jest wynikiem tarcia cząsteczkowego, które powstaje wskutek drgania cząsteczek od źródła dźwięku. W wyniku tarcia zachodzi tłumienie drgań, a cześć ich energii zostaje zamieniona na ciepło.

Posadzki drewniane na ogrzewaniu podłogowym

Izolacyjność termiczna drewna może być jednak przeszkodą w stosowaniu tego materiału. Tak jest w przypadku ogrzewania podłogowego. Pożądane gdzie indziej cechy mogą je dyskryminować drewno w tym przypadku. Ale czy zawsze? Należy sobie zdać sprawę z zalet i wad takiego rozwiązania. Ułożenie drewna, izolatora termicznego, na ogrzewanej podłodze obniży nam skuteczność zamontowanego wcześniej ogrzewania. Jednak okres grzewczy w naszym klimacie trwa około 5-6 miesięcy, pozostałe pół roku jest dla wielu inwestorów na tyle ważne, że podejmują decyzję zamontowania drewnianej posadzki. Ogrzewanie podłogowe stało się wyzwaniem dla fachowców od montażu podłóg. Wśród projektantów i w środowisku parkieciarzy panuje opinia, że nie wyklucza ono zastosowanie drewna, ale mało jest świadomych projektów i przemyślanych montaży, w których skutki ogrzewania w minimalny sposób wpływałyby na wygląd powierzchni podłogi. Do takiego wniosku można dojść analizując związane z tym problemy, które okazują się być zwykle wynikiem niewiedzy i zaniedbań ze strony projektantów dobierających drewno na przykład pod względem barwy, wykonawców w fazie przygotowania podłoża i doboru materiałów lub są spowodowane niewłaściwą eksploatacją gotowej podłogi. Należy być świadomym pracy drewna na ogrzewaniu podłogowym, a przede wszystkim przewidzieć znacznie wyższe temperatury działające bezpośrednio na drewno, i będącą ich wynikiem wyjątkowo niską wilgotność powietrza tuż nad powierzchnią posadzki. Brak tej wiedzy w krótkim czasie bezwzględnie ukaże wszelkie błędy wykonawcze i wady nieodpowiednio dobranych materiałów. Ogólna zasada mówi, że zastosowanie materiału o oporności przewodzenia ciepła równej 0,1 m kw. K/W powoduje stratę ciepła odpowiadająca 4 st. C.

Ze względu na oszczędność energii i skuteczność działania systemu grzewczego niemiecka norma DIN 4725 dopuszcza do stosowania na wodnym ogrzewaniu podłogowym wykładziny o maksymalnej oporności przewodzenia ciepła równej 0,15 m kw. K/W. Zalecenie to dyskwalifikuje parkiety grubsze niż 16 mm. W zamieszczonej poniżej tabeli znajdują się przykładowe rodzaje posadzek nadające się na ogrzewanie podłogowe.

Jak widać z zestawienia, nie wszystkie materiały sprawdzą się na ogrzewaniu podłogowym. Ważne jest ponadto, aby przed montażem pozbyć się z posadzki wilgoci resztkowej oraz już po montażu użyć odpowiedniej chemii do pielęgnacji powierzchni.

Temat izolacyjności podłóg drewnianych z pewnością jest znacznie szerszy. Oprócz poruszonych przeze mnie zagadnień, można jeszcze rozpatrywać wiele innych, na przykład: kwestie właściwości izolacyjnych drewna na działanie żył wodnych lub jego wpływ na mikroklimat pomieszczenia. Poza tym coraz większa na rynku oferta gatunków egzotycznych, stale poszerza możliwości wykorzystania posadzek drewnianych oraz paletę zalet drewna jako materiału izolacyjnego.

Czytaj również: Ogniotrwałe materiały budowlane dla magazynów i hal czyli elementy zbrojne