Jak otrzymać Biały Certyfikat?

Jej głównym założeniem,  przygotowanym przez Ministra Gospodarki jest wprowadzenie systemu tzw. białych certyfikatów. O  tym, czym są białe certyfikaty i na czym polega system premiowania i jak przystąpić do przetargu,  porozmawiamy z Dyrektor Generalną Związku Producentów Sprzętu Oświetleniowego „Pol-lighting” Narcyzą Barczak- Araszkiewicz.

Efektywność energetyczna, która ma na celu zmniejszenie zużycia energii przez użytkowników sprzętu i instalacji elektrycznych, gazowych oraz ciepła  jest jednym z elementów polityki energetycznej Unii Europejskiej.  Do najważniejszych regulacji  w tym obszarze należy dyrektywa 2006/32/WE z dnia 5 kwietnia 2006 w sprawie efektywności końcowego wykorzystania energii.  Polska  wdrożyła  wymogi  dyrektywy ustawą  o   efektywności energetycznej z dnia 15.04.2011. Podstawowym narzędziem stymulowania popytu na energooszczędność wśród odbiorców końcowych  mają być świadectwa efektywności energetycznej – czyli tzw. „białe certyfikaty”, czyli  zbywalne prawa majątkowe równoważne z ilością zaoszczędzonej energii.

System działa w ten sposób, że na firmy sprzedające  odbiorcom końcowym energię elektryczną, gaz ziemny  lub  ciepło  został nałożony obowiązek pozyskania  i przedstawienia do umorzenia określonej liczby białych certyfikatów.  Prawo do występowania w przetargu na  białe certyfikaty mają przedsiębiorstwa inwestujące  w energooszczędne technologie.  Obrót certyfikatami  będzie  odbywał się na  giełdzie, gdzie nabywcami będą  sprzedawcy energii elektrycznej, gazu i ciepła,  ustawowo zobowiązani do umorzenia określonej ilości certyfikatów.  Zarządzanie systemem białych certyfikatów powierzono Prezesowi  Urzędu Regulacji Energetyki. Przepisy  ustawy dotyczące przetargów wchodzą w życie od  dnia 1 stycznia 2012. Prezes URE  może więc  ogłosić  pierwszy przetarg  już  na początku 2012 roku.  Przetargi będą odbywały się co najmniej raz w roku do  2016 roku. Planując modernizację instalacji czy wymianę sprzętu,  warto  zainwestować w energooszczędne  technologie i   skorzystać  z możliwości obniżenia kosztów inwestycji  poprzez   wygranie przetargu na białe certyfikaty.

Czytaj również: O czym musimy pamiętać budując energooszczędny dom?

Jaka  kwota będzie przeznaczona na wypłatę premii  za energooszczędność?

Białe certyfikaty są narzędziem do  zbilansowania krajowego celu zmniejszenia zużycia energii o 9% do 2016 roku.  Oszczędności  energii, realizowane w systemie białych certyfikatów będą  wynikową zużycia energii w  2016 roku oraz oszczędności pozyskanych  innymi środkami. Bilans  zapotrzebowania na białe certyfikaty zostanie wykonany w 2012 r.  W trakcie legislacji  przyjęto szacunek  w oparciu o dane za 2008r, wynika  z niego, że kwota przeznaczone na sfinansowanie białych certyfikatów  wynosi  1,17 miliarda PLN  i  nie przekracza  1%  wartości zużywanej w Polsce  energii.  Wartość jednego certyfikatu  odpowiadającego jednostce zaoszczędzonej energii pierwotnej (1 toe) będzie  mieściła  sie w granicach 900 - 2700 PLN.

Czytaj również: Jaki kolektor wybrać?

Od czego zależy  wygranie przetargu ?

 Szansa wygranej  zależy od  sporządzenia konkurencyjnej oferty.  Potrzebne jest  dokładne zapoznanie się z przepisami  dotyczącymi sposobu przeliczania i porównywania  uzyskanych oszczędności energii oraz warunkami organizacji  i  rozstrzygania przetargów . Z drugiej  strony niezbędne jest pogłębienie wiedzy  na temat konkurencyjności  stosowania różnych energooszczędnych technologii, co  pozwoli zwiększyć szanse na wygraną oraz   uzyskać maksymalną   premię,  w stosunku do poniesionych nakładów.

Prezes URE ogłaszając przetarg określa pulę certyfikatów do wydania w przetargu, co jest równoznaczne z  wielkością oszczędności energii wyrażoną w porównywalnych jednostkach energii pierwotnej  (toe). Prezes URE  podaje  także informację  o  współczynniku  akceptacji ofert  za pomocą którego , wyznaczona zostanie   granica efektywności pozyskania oszczędności energii.  Oferty, które uplasują się  powyżej  tej granicy  uzyskają  białe certyfikaty w ilości zadeklarowanej przez uczestnika.  

Na początku okresu, w którym będą ogłaszane przetargi,   kwestią  decydującą o wygranej może być  formalna możliwość przystąpienia do przetargu.  Udział w  przetargu  jest uzależniony od złożenia audytu przedsięwzięcia, do wykonania którego są uprawnieni audytorzy efektywności energetycznej . Trzeba podkreślić, że nie są to uprawnienia tożsame z  uprawnieniami do wydawania certyfikatów efektywności energetycznej dla budynków.  Proces nadawania uprawnień w zakresie ustawy o efektywności energetycznej jeszcze nie ruszył i będzie się stopniowo napełniał.  W początkowym okresie  funkcjonowania systemu,  dostęp do  uzyskania audytu  może przesądzić o sukcesie.

Czytaj również: System fotowoltaiczny przeznaczony do powierzchni fasad

Jaki wpływ na  wygraną w przetargu ma  wybór  energooszczędnej technologii ?

Przepisy ustawy zostały tak skonstruowane, że uczestnik przetargu  sam określa  ilość certyfikatów, jaką żąda  za uzyskane oszczędności.  Niemniej jednak,  to  rzeczywista  efektywność  przedsięwzięcia,  rozumiana jako wielkość nakładów  inwestycyjnych w stosunku do  pozyskanych oszczędności energii w cyklu  użytkowania instalacji  stanowi  właściwe odniesienie do sformułowania oferty przetargowej.  Wysoka efektywność  inwestycji  daje dużą  elastyczność  w zależności od warunków ogłoszonego przetargu, a także pozwala racjonalnie zarządzać ryzykiem związanym  z ewentualną  przegraną.  Przedsięwzięcia modernizacyjne  oraz  stosowane technologie znacząco  różnią się pod względem  skali nakładów inwestycyjnych,  czasu zwrotu oraz  efektów w postaci kosztu uzyskania jednostki oszczędności energii.

Przykładem takiej  inwestycji  może być modernizacja oświetlenia, która  daje szerokie możliwości wyboru technologii  generujących duże oszczędności energii, przy stosunkowo niskich nakładach i relatywnie krótkim okresie zwrotu. W zależności od  warunków początkowych i zastosowanej technologii, przeciętne oszczędności energii  wynoszą od 30% do 80% przy zwrocie kapitału w ciągu kilkunastu miesięcy do kilku lat. Wysoka ekonomiczność nakładów na  pozyskanie oszczędności w wyniku modernizacji oświetlenia  została  m.in. potwierdzona przez niezależne badania prowadzone przez firmę ekspercką McKinsey   na zamówienie Komisji Europejskiej UE.  Modernizacja oświetlenia jest dostępna dla każdego segmentu odbiorców końcowych ,  pozwala także na  dostosowanie  skali inwestycji do możliwości finansowych . Wybór  zakresu modernizacji  i możliwych   technologii jest bardzo szeroki ,  począwszy od wymiany źródeł światła na bardziej energooszczędne,  do pełnej modernizacji  instalacji oświetleniowej z zastosowaniem systemów inteligentnego sterowania.  

Podsumowując można powiedzieć, że,  wiele podmiotów może przygotować się do udziału w walce o białe certyfikaty  w oparciu o modernizacje oświetlenia zakończone po 1 stycznia 2011, lub nowe projekty modernizacyjne.  Ustawa wyklucza z systemu białych certyfikatów inwestycje finansowane z budżetu państwa lub  ze środków UE.  Oświetlenie nie było beneficjentem dedykowanych funduszy, co zwiększa szansę na białe certyfikaty dla podmiotów, które zakończyły modernizację oświetlenia po 1 stycznia 2011. Wyłączenie z systemu  inwestycji   termo- modernizacyjnych  także   zwiększa  pulę certyfikatów przeznaczoną m.in. na modernizację oświetlenia.

Czy spodziewa się Pani  przyspieszenia modernizacji oświetlenia wobec wprowadzenia systemu białych certyfikatów?

Tego nie można przesądzić . Warto jednak zdać sobie sprawę, z faktu, że  w wielu przypadkach,  w ciągu najbliższych kilku lat modernizacja oświetlenia stanie się koniecznością. Jest to  konsekwencją wprowadzenia przepisów europejskich, które wyznaczyły  minimalne wymogi efektywności energetycznej  dla niektórych produktów zużywających energię, w tym dla produktów oświetleniowych .  Etapami z rynku będą znikać źródła światła i stateczniki nadmiernie zużywające energię . Dla części  użytkowników  będzie to oznaczać konieczność wymiany opraw oświetleniowych i modernizację instalacji. System białych certyfikatów  ma stanowić  narzędzie wspierające  powyższe zmiany.

Czytaj również: Powstają kolejne biogazownie w Polsce

Czy  branża oświetleniowa ma już doświadczenia z innych krajów UE gdzie wdrożono białe certyfikaty?

 System stymulowania oszczędności energii w sektorze odbiorców końcowych za pomocą białych  certyfikatów od kilku lat działa we  Francji, Włoszech  oraz  w  Wielkiej Brytanii  w stosunku do gospodarstw domowych.   Pomimo że przyjęte  rozwiązania różnią się co do zakresu i podejścia,  to ich realizacja przyniosła  a w niektórych przypadkach nawet przekroczyła założone cele.  Najlepiej działa to tam, gdzie ustawa jest częścią systemowej poprawy efektywności wykorzystania energii i  jest powiązana z wprowadzeniem dodatkowych narzędzi stymulujących popyt na energooszczędność.   W wyniku takiego kompleksowego podejścia do zwiększania efektywności  oświetlenia w gospodarstwach domowych  w Wielkiej Brytanii  połowa oszczędności energii   uzyskana w tym sektorze została zrealizowana w wyniku modernizacji  oświetlenia.

Jak Pani ocenia  skuteczność   polskiej ustawy ?

Ustawa  nie oddaje intencji zawartych w dyrektywie. Została wprowadzona z myślą wykonania zobowiązań europejskich  na poziomie krajowego  celu, tj 9% oszczędności energii do 2016 roku.  Stworzenie  skomplikowanego mechanizmu białych certyfikatów to zbyt mało, aby zmieniać  świadomość  użytkowników końcowych – czyli nas wszystkich tzw. Kowalskich w zakresie efektywnego wykorzystania energii. Zabrakło rozwiązań systemowych, opartych na rachunku ekonomicznym, które   motywowałyby  przedsiębiorstwa energetyczne  oraz  użytkowników końcowych do  włączenia efektywności wykorzystania energii do zakresu ich normalnej działalności. Pięcioletni okres obowiązywania ustawy niesie  krótkookresową perspektywę działań  proefektywnościowych.  Światełkiem  w tunelu ,  są  rozpoczęte prace Komisji Europejskiej  zmierzające do nałożenia na kraje członkowskie bardziej konkretnych i  rygorystycznych obowiązków  w zakresie wymienionej dyrektywy.