Jak zmniejszyć podatek spadkowy

Choć decyzję w kwestii przyznania lub odmowy przyznania ulgi w podatku od spadków i darowizn wydaje naczelnik urzędu skarbowego, zasadnicze znaczenie ma tu stanowisko wójta, burmistrza, prezydenta.

Decyduje data śmierci

Niestety, w świetle przepisów nowe, całkowite zwolnienie od podatku spadkowego dla najbliższych nie dotyczy spadków po osobach, które zmarły przed 1 stycznia 2007 r. O prawie do tego zwolnienia decyduje data śmierci spadkodawcy (pisaliśmy o tym: „Scheda opodatkowana wedle starych i nowych zasad”). Nie jest istotne, kiedy spadkobiercy czy spadkobierca uzyskali postanowienie sądu stwierdzające nabycie spadku. Dlatego co do zasady, skoro ojciec czytelnika zmarł w 2005 r., jego spadkobiercy prawo do tego nowego zwolnienia nie przysługuje.

Ile czasu

Zeznanie podatkowe powinno być złożone w ciągu miesiąca od uprawomocnienia się postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku.

Decyzję ustalającą podatek od spadku wydaje naczelnik urzędu skarbowego. Od tej decyzji można się odwołać do dyrektora izby skarbowej. W decyzji powinno być stosowne pouczenie o tym uprawnieniu. Ale uwaga. Na odwołanie podatnik ma tylko 14 dni od dnia jej doręczenia. Tylko w wyjątkowych wypadkach można wystąpić o przywrócenie terminu do jego wniesienia. Uzasadnieniem może być np. choroba podatnika.

Jeśli decyzja dyrektora izby skarbowej będzie niekorzystna, można wnieść skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego, a gdy i jego wyrok nie będzie satysfakcjonujący – skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Wniesienie odwołania nie wstrzymuje co do zasady wykonania decyzji podatkowej. Słowem, można się odwoływać, ale płacić trzeba, bo inaczej podatek może być ściągnięty przymusowo przez poborcę (komornika) skarbowego. Można jednak wystąpić w związku z wniesieniem odwołania do naczelnika urzędu skarbowego o wstrzymanie wykonania decyzji.

Punktualnie bez odsetek

Po decyzji ustalającej podatek od spadków i darowizn podatnik ma na jego zapłatę 14 dni, licząc od daty jej doręczenia. Jeśli zapłaci w terminie, nie ma żadnych odsetek, bez względu na to, ile czasu minęło od śmierci spadkodawcy do wydania tej decyzji. Po terminie płatności zaczynają narastać odsetki za zwłokę od należności podatkowych. Aktualnie wynoszą one 13 proc. w skali roku (od 24 grudnia 2008 r.).

Kiedy nie ma ulgi

Można się domyślać, że decyzja ustalająca podatek spadkowy od spadku po ojcu czytelnika została już wydana. Jeśli adresat decyzji ustalającej podatek rezygnuje z jej kwestionowania, może ubiegać się o ulgi w jego zapłacie. Ulgi te to:

> odroczenie terminu płatności daniny,

> rozłożenie zapłaty podatku na raty,

> odroczenie lub rozłożenie na raty zapłaty zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę lub odsetek za zwłokę – jeśli termin płatności podatku już minął,

> umorzenie w całości lub w części zaległości podatkowej, czyli anulowanie podatku.

Podatek od spadków i darowizn zasila budżet gminy, choć daninę tę ustala naczelnik urzędu skarbowego jako I instancja. Do niego też należy decyzja w sprawie ulg w tym podatku. Ponieważ jednak ulga w podatku spadkowym oznacza ubytek dochodów gminy, naczelnik musi na jej udzielenie uzyskać zgodę burmistrza (wójta, prezydenta). Jeśli burmistrz zgody nie wyrazi, naczelnik wyda decyzję odmawiającą udzielenia ulgi.

Ponieważ rozstrzygnięcie wniosku podatnika o udzielenie ulgi ma formę decyzji, można się od niej odwołać do dyrektora izby skarbowej tak samo jak od decyzji ustalającej lub określającej podatek lub zaległość podatkową, a potem wnieść skargę do WSA i skargę kasacyjną do NSA. Inną kwestią jest, czy w danych okolicznościach, ze względu np. na sytuację podatnika ubiegającego się o ulgę, takie starania odniosą skutek. Odwołanie będzie bezskuteczne, jeśli wójt, burmistrz czy prezydent odmówił zgody na udzielenie ulgi, a tak jest najczęściej, gdy spadkobierca chce umorzenia podatku, czyli jego anulowania.

Stanowisko wójta, burmistrza czy prezydenta jest dla naczelnika urzędu skarbowego i dyrektora urzędu skarbowego bezwzględnie wiążące. Potwierdzenie tego znaleźć można np. w wyroku z 24 marca 2006 r. Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie (sygn. III SA/Wa 2160/04). W wyroku tym WSA potwierdził także, że postanowienia wójta, burmistrza czy prezydenta odmawiającego zgody na udzielenie ulgi kwestionować nie można. Zażalenie na nie nie przysługuje.