Kto powinien chronić praw lokatorów?

Pierwsza interwencja to wniosek do Naczelnego Sądu Administracyjnego w sprawie rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych dotyczących posiadania przez właściciela lub osobę dysponującą innym tytułem prawnym do lokalu przymiotu strony w postępowaniu administracyjnym w przedmiocie wymeldowania (zameldowania) innej osoby. Do 2008 r. sądy administracyjne zgodnie przyjmowały, że przymiot strony postępowania w przedmiocie wymeldowania (zameldowania) posiada osoba, w stosunku do której prowadzone jest to postępowanie, oraz każdy podmiot, któremu przysługuje uprawnienie do lokalu będącego miejscem zameldowania tej osoby. W późniejszych latach sądy administracyjne zaczęły jednak zmieniać stanowisko w sprawie posiadania przez właścicieli lokali interesu prawnego w sprawach meldunkowych, a co za tym idzie w sprawie uznawania ich za strony postępowania w przedmiocie wymeldowania (zameldowania) innych osób zamieszkujących w należących do nich lokalach.

W ocenie rzecznika praw obywatelskich właściciel lub najemca lokalu nie jest stroną postępowania meldunkowego. Nie można bowiem wskazać przepisów kodeksu cywilnego, ani też przepisów ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych, na podstawie których wspomniane podmioty mogłyby skutecznie domagać się wszczęcia przez organ ewidencji ludności postępowania w sprawie zameldowania lub wymeldowania innej osoby i udziału w takim postępowaniu.

Właściciel lub najemca mieszkania legitymują się prawem do lokalu, jednak z samego faktu posiadania takiego prawa nie można wywieść interesu prawnego, którego dotyczyłoby postępowanie meldunkowe. Zameldowanie i wymeldowanie, jako czynności materialno-techniczne rejestrujące określony stan faktyczny (pobyt danej osoby w konkretnym lokalu lub opuszczenie lokalu przez określoną osobę), nie ingerują w żaden sposób w prawo własności lub prawo najmu lokalu. W szczególności, meldunek nie tworzy, ani też nie potwierdza uprawnienia do zamieszkiwania w lokalu osoby, która jest w nim zameldowana.

Druga interwencja to wystąpienie do prezesa Rady Ministrów w sprawie trudnej sytuacji prawnej najemców byłych mieszkań zakładowych. Do Biura RPO napływa duża liczba skarg od najemców byłych mieszkań zakładowych, którzy wyrażają niepokój o zachowanie uprawnień do zajmowanych lokali oraz wskazują swoją bezsilność wobec, często bezprawnych, działań obecnego właściciela utrudniających korzystanie z lokalu, czy też wręcz wymuszających jego opróżnienie. Wnioskodawcy wyrażają rozczarowanie tym, że pomimo składanych zapowiedzi przez kolejne ekipy rządzące, do chwili obecnej problem ten nie został uregulowany. Poczucie niesprawiedliwości pogłębia fakt, iż zróżnicowanie sytuacji prawnej nabywców mieszkań nie znajduje najczęściej jakiegokolwiek racjonalnego uzasadnienia w prawie.

 

Czytaj również: Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 sierpnia 2007 r.

 

Rzecznik praw obywatelskich wielokrotnie kierował wystąpienia do właściwych, najwyższych organów państwa wskazując na konieczność kompleksowego uregulowania problematyki prywatyzacji zasobów mieszkaniowych z uwzględnieniem zasady sprawiedliwości społecznej. Nadal jednak pozostaje nieuregulowana sytuacja licznej grupy najemców mieszkań zakładowych należących uprzednio do przedsiębiorstw państwowych, sprzedanych osobom trzecim przed dniem wejścia w życie ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o zasadach sprzedaży mieszkań będących własnością przedsiębiorstw państwowych (...).

 

Czytaj również: Pozew o eksmisję - wniosek

 

Problem ten dotyczy głównie byłych pracowników przedsiębiorstw państwowych, ludzi starszych i schorowanych, utrzymujących się często z niewysokich emerytur i rent. Na organach władzy publicznej spoczywa obowiązek zagwarantowania tym osobom należytej ochrony prawnej, w szczególności zapewnienia stabilnej sytuacji mieszkaniowej. Zasadne wydaje się udzielenie przez państwo pomocy gminom w nabywaniu od prywatnych właścicieli zasiedlonych, byłych budynków zakładowych bądź przyjęcie innych rozwiązań prawnych. Rzecznik praw obywatelskich zwraca się z prośbą o poinformowanie o stanowisku zajętym w tej sprawie.