Mieszkanie komunalne może być własne

Niestety nie jest do końca „własne”. Można jednak odkupić je od gminy. Jak to zrobić? Gdzie pójść? Ile to kosztuje?

Mieszkanie komunalne, zwane niegdyś kwaterunkowym, jest to lokal przyznawany przez gminę osobom i rodzinom o niskich dochodach.  Reguluje to m.in. art. 4 ustawy o ochronie praw lokatorów.

Art. 4 Ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego z dnia 21 czerwca 2001
ust. 1. Tworzenie warunków do zaspokajania potrzeb mieszkaniowych wspólnoty samorządowej należy do zadań własnych gminy.
ust. 2. Gmina, na zasadach i w wypadkach przewidzianych w ustawie, zapewnia lokale socjalne i lokale zamienne, a także zaspokaja potrzeby mieszkaniowe gospodarstw domowych o niskich dochodach.

W związku z tym, że popyt na lokale komunalne znacznie przewyższa ich podaż, gminy wprowadzają pewne ograniczenia oraz zasady określające komu w pierwszej kolejności takie mieszkanie może zostać udostępnione. Nie są one jednak ujednolicone dla całego kraju. Zależą w dużej mierze od indywidualnej sytuacji mieszkańców określonego obszaru, wysokości ich zarobków oraz możliwości finansowych samego samorządu. Zbiór wspomnianych kryteriów zawarty jest w uchwale rady gminy – do bezpłatnego wglądu dla osób zainteresowanych. Co istotne - umowa o odpłatne używanie lokalu wchodzącego w skład mieszkaniowego zasobu danej gminy, może zostać zawarta wyłącznie na czas nieokreślony. Wyjątek stanowią sytuacje, gdy sam lokator żąda zawarcia umowy na czas określony. Chcąc starać się o mieszkanie komunalne warto sprawdzić, jak wygląda sytuacja w naszym regionie i jakie warunki musimy w tym względzie spełniać. A chętnych na gminne lokum nie brakuje….

Najpierw najem, potem wykup

Szczęśliwcy, którzy otrzymali upragnione mieszkanie komunalne nie zawsze są świadomi, że przyznane prawo najmu do lokalu otwiera przed nimi nowe możliwości. Mają bowiem szansę stać się jego właścicielami wykupując je od gminy na własność po bardzo korzystnej cenie. Jest ona zazwyczaj znacznie niższa od tej obowiązującej na wolnym rynku. Przyznawana bonifikata sięga niekiedy nawet 90 proc. wartości rynkowej lokalu. Nie trzeba wówczas dysponować kwotą kilkuset tysięcy PLN, aby je wykupić. Należy jednak pamiętać, że każda gmina ma dowolność w ustalaniu wysokości zniżek. Uzależnia je m.in. od długości okresu wynajmowania mieszkania, wieku nieruchomości i tego, czy najemca zapłaci gotówką, czy będzie chciał rozłożyć spłatę na raty.

WAŻNE! O wykup lokalu starać się mogą jedynie te osoby, które podpisały z gminą umowę najmu na czas nieokreślony!

Aby móc ubiegać się o wykup mieszkania komunalnego bezwzględnie muszą być spełnione dwa warunki. Po pierwsze osoba taka, musi być najemcą lokalu, którego stan prawny jest uregulowany. Po drugie nie może mieć żadnych zaległości czynszowych. Dopiero wówczas ma szansę stać się właścicielem mieszkania, choć droga ku temu jest jeszcze daleka.

Wykup mieszkania krok po kroku

Wykup mieszania komunalnego może mieć miejsce zarówno z inicjatywy najemcy, jak i samej gminy. W obu przypadkach procedura jest podobna i wygląda następująco:

1.    Najpierw musimy wypełnić specjalny wniosek. Formularze są dostępne w biurach obsługi interesanta urzędu gminy lub miasta. Możemy je także ściągnąć ze strony internetowej. Wypełniony druk wraz z wymaganymi dokumentami składamy w odpowiednim wydziale - najczęściej gospodarki mieszkaniowej lub mienia gminnego. Dokumentami, które należy złożyć wraz z wnioskiem o wykup są: umowa najmu lokalu mieszkalnego zawarta na czas nieokreślony lub decyzja o przydziale, zaświadczenie o zameldowaniu oraz kserokopia dowodu osobistego. Jeśli o wykup występuje wdowa po zmarłym najemcy lub jego dzieci, wówczas muszą załączyć dodatkowo skrócony akt małżeństwa lub akt zgonu. W przypadku gdy gmina wychodzi z inicjatywą sprzedaży mieszkania, przysyła najemcy pisemne zawiadomienie, w którym wskazuje termin dostarczenia dokumentów.

2.    Po dostarczeniu odpowiednich dokumentów wiosek rejestrowany jest w urzędzie, a następnie przeprowadzone zostaje tzw. rozpoznanie terenowo-prawne.

Rozpoznanie terenowo-prawne przeprowadzają urzędnicy z odpowiedniego urzędu miasta lub gminy. Dokonują wizji w terenie, badają księgę wieczystą nieruchomości oraz sprawdzają, czy nie zalegamy z płatnościami czynszowymi. W niektórych sytuacjach (gdy mieszkanie znajduje się np. w budynku zabytkowym) konieczne może być dostarczenie dodatkowych dokumentów np. opinii konserwatorskich.
Ostateczną zgodę na sprzedaż mieszkania wydaje prezydent - poprzez podpisanie odpowiedniego zarządzenia lub rada gminy – podejmując stosowną uchwałę.

3.    W kolejnym kroku wysłany przez urząd rzeczoznawca określa wartość lokalu. Dopiero od tej sumy, po porównaniu jej dodatkowo z ceną rynkową mieszkania, ustala się ostateczną kwotę, za którą nastąpi wykup i od której naliczana jest bonifikata.
Informacja o ustalonej cenie zostanie nam dostarczona drogą pocztową. Wówczas, gdy nadal będziemy zainteresowani wykupem i zawiadomimy o tym urząd, opublikowane zostanie stosowne obwieszczenie o zbyciu lokalu mieszkalnego. Będzie się ono ukazywało przez 3 tygodnie. Przez kolejne 21 dni byli właściciele nieruchomości bądź ich spadkobiercy mogą zgłaszać się z wnioskiem o skorzystanie z przywileju pierwszeństwa zakupu interesującego nas mieszkania. W praktyce do takich sytuacji dochodzi jednak bardzo rzadko.
4. Ostatnim etapem w długiej - bo trwającej około 6 miesięcy – drodze wykupu mieszkania komunalnego, jest zawarcie umowy notarialnej oraz wpis do księgi wieczystej.

Pomocny kredyt

Przed podjęciem decyzji o wykupie mieszkania komunalnego ważne jest by mieć świadomość, iż przyznawana bonifikata nie zawsze stanowi upragnione 90% wartości rynkowej lokalu. Może się okazać, że wymagana kwota zapłaty, choć znacznie niższa niż na wolnym rynku, przekracza nasze możliwości finansowe. Nie trzeba wówczas rezygnować z realizacji planów. Możemy zgłosić się do banku z wnioskiem o kredyt gotówkowy. Innym, zdecydowanie tańszym rozwiązaniem, jest kredyt hipoteczny. Nie wszyscy wiedzą, że przeznaczyć go można na różne cele, w tym także na wykup mieszkania komunalnego. Jest on dużo korzystniejszy ze względu na niższe prowizje, mniejsze oprocentowanie oraz dłuższy możliwy okres spłaty.

Procedura w przypadku uzyskania kredytu hipotecznego na wykup mieszkania komunalnego jest niemal identyczna, jak przy podobnym z przeznaczeniem na zakup nieruchomości. Jedyną różnicą są wymogi dotyczące koniecznych do przedłożenia dokumentów. - Zamiast umowy przedwstępnej należy dołączyć protokół uzgodnień, warunki wykupu, czy też inny dokument określający szczegółowe zasady wykupu. Kwota kredytu przeznaczona na wykup mieszkania komunalnego musi być już pomniejszona o przyznaną bonifikatę. W przypadku takiej transakcji istotne jest również, czy gmina będzie wpisywała w Dziale III Księgi Wieczystej dla lokalu roszczenie zabezpieczające zwrot bonifikaty w przypadku wcześniejszej sprzedaży mieszkania. Taka sytuacja zdarza się jednak bardzo rzadko, w około 20% przypadków – wyjaśnia Michał Krajkowski, główny analityk Domu Kredytowego Notus.
Przy wykupie mieszkania komunalnego z bonifikatą obowiązuje zakaz jego sprzedaży przed upływem pięciu lat od daty wykupu. W przypadku złamania tego przepisu gmina ma prawo żądać zwrotu udzielonej wcześniej bonifikaty.
- Gdy roszczenie się pojawi, wówczas lokal taki nie może być zabezpieczeniem spłaty kredytu. W takiej sytuacji rozwiązaniem jest albo pożyczka gotówkowa albo kredyt hipoteczny, ale z zabezpieczeniem na innej nieruchomości – dodaje analityk z Notusa. Oczywiście nieruchomość o której mowa nie może być własnością osoby, która ubiega się o wykup mieszkania komunalnego. Wynika to z prostego faktu, iż ktoś, kto posiada inny lokal nie może stać się właścicielem mieszkania gminnego. Gdy natomiast będąc już najemcą mieszkania komunalnego wejdzie w posiadanie jakiejś nieruchomości, może przyznane mu przez gminę mieszkanie utracić.
- Zabezpieczeniem kredytu hipotecznego może być hipoteka nieruchomości osoby trzeciej. W niektórych bankach wystarczy jedynie jej zgoda, w innych natomiast musi ona przystąpić do kredytu hipotecznego jako współkredytobiorca – mówi Michał Krajkowski, główny analityk Domu Kredytowego Notus.
Jeśli zatem chcesz stać się właścicielem mieszkania komunalnego, które od gminy wynajmujesz – nie zwlekaj i dowiedz się, jaka jest szansa na jego wykup. Wprawdzie często jest małe i w niezbyt dogodnej lokalizacji, jednak zawsze lepsze ciasne, ale własne.