Stosunki gospodarcze Maroka z Polską – polscy przedsiębiorcy w Maroku.

1. Podstawowe informacje, sytuacja gospodarcza

Królestwo Maroka jest dziedziczną monarchią konstytucyjną. Głową państwa jest król. (Muhammad VI). Władzę ustawodawczą stanowi dwuizbowy parlament. Władza wykonawcza należy do rządu, na którego czele stoi premier mianowany przez króla (Abbas El Fassi). Rząd jest odpowiedzialny przed królem i parlamentem.
Minister Handlu Zagranicznego: Abdellatif Maazouz
Minister Gospodarki i Finansów: Salaheddine Mezouar
Minister Przemysłu, Handlu i Nowych Technologii: Achmed Chami.

Powierzchnia: 446,6 tys. km² (pod administracją marokańską znajduje się też Sahara Zachodnia - 264,3 tys. km²); liczba ludności: 31,3 mln osób; stolica: Rabat (ok. 650 tys. mieszkańców); język oficjalny: arabski.
Walutą narodową jest dirham (MAD); średni roczny kurs dirhama w 2008 r.: 1 EUR ≈ 11,35 MAD, 1 USD ≈ 7,75 MAD, w 2009 r.: 1 EUR ≈ 11,21 MAD, 1 USD ≈ 8,06 MAD.

Główne bogactwa naturalne: fosforyty, rudy żelaza, mangan, ołów, cynk, sól.

Mimo utrzymującego się w 2009 r. światowego kryzysu ekonomicznego wzrost gospodarczy w Maroku przekroczył 5 % wobec 5,6 % w roku 2008. Osiągnięcie tak korzystnego wyniku było możliwe dzięki rekordowo dobrym wynikom odnotowanym w rolnictwie, wysokiej dynamice popytu wewnętrznego oraz ograniczonej inflacji (nieco ponad 1 %). Według przewidywań, w 2010 r. wskaźniki te ulegną pewnemu pogorszeniu – szacuje się, że wzrost PKB wyniesie ok. 4 %, natomiast stopa inflacji ca 3 %.

Struktura PKB w 2009 r.: rolnictwo – 19,2 %, przemysł – 31,3 %, usługi – 49,4 %.

Przez ostatnie kilka lat wartość obrotów handlowych Maroka z zagranicą systematycznie rosła – od 19,8 mld EUR w 2003 r. do 42,4 mld EUR w 2008 r. W roku 2009 osiągnęły one poziom 33,4 mld EUR, co oznacza spadek o blisko 22 % w stosunku do roku wcześniejszego.

Marokański eksport wyniósł 9,9 mld EUR wykazując ponad 28 % spadek w porównaniu z 2008 r. Dominowały w nim: wyroby przemysłu tekstylnego (dzież i dzianiny - około 22 % eksportu ogółem), kwas fosforowy (7 %), nawozy naturalne i chemiczne (5 %), fosforyty (4,6 %), a ponadto przewody i kable elektryczne, konserwy rybne, skorupiaki i mięczaki, podzespoły elektroniczne (tranzystory), obuwie, cytrusy. Główni partnerzy w eksporcie: Francja (24,4 % udział w całości eksportu), Hiszpania (19,8 %) oraz w dalszej kolejności Indie i Włochy (poniżej 5 %).

Wartość importu Maroka w 2009 r. wyniosła 23,5 mld EUR i spadła o prawie 19 % w stosunku do 2008 r. Do największych pozycji w imporcie zaliczały się: ropa naftowa (6,5 % udział), olej napędowy i opałowy (5,9 %), maszyny i urządzenia (3,9 %), LPG i inne węglowodory (3,7 %), samochody osobowe (3,1 %), a następnie tworzywa sztuczne, chemikalia, pojazdy przemysłowe, pszenica i wyroby hutnicze (każda z nich poniżej 2 %). Największymi partnerami w imporcie były: Francja (15,5 % importu Maroka ogółem), Hiszpania (12,2 %), Chiny (7,1 %), a następnie, z udziałami poniżej 7 % - Włochy, Niemcy, USA, Arabia Saudyjska.
Stopa pokrycia importu eksportem zmniejszyła się z 47,9 % do 42,3 %.

W minionym roku wartość zagranicznych inwestycji i pożyczek prywatnych zmniejszyła się w stosunku do 2008 roku o 24,5 % i osiągnęła 2,4 mld EUR, przy czym bezpośrednie inwestycje zagraniczne stanowiły ca 76 % powyższej sumy.

W 2009 r. stopa bezrobocia była nieco niższa niż w 2008 r. i wyniosła 9,1 %. Prawie 4-krotnie zmniejszyła się stopa inflacji, z 3,9 % w 2008 r. do ok. 1 % w roku ubiegłym. Wykonanie budżetu zamknęło się niższym, niż zakładano, deficytem rzędu 2,2 %. W porównaniu z 2008 r. zmalał  stan rezerw dewizowych – do 16,8 mld EUR, tj. o blisko 3,6 %. Zmniejszyły się też wpływy uzyskiwane z dwóch poważnych źródeł dochodów: turystyki (do 4,7 mld EUR, tj. o 5 %) oraz transferów od Marokańczyków zatrudnionych za granicą (do 4,5 mld EUR, tj. o 5,3 %).

Maroko realizuje szereg programów gospodarczych, w tym dotyczących rozwoju przemysłu (strategia „Emergence”), rzemiosła („Vision 2015”), turystyki („Vision 2010”) i handlu wewnętrznego („Rawaj”) oraz rozbudowy infrastruktury (transport, zaopatrzenie w wodę pitną, asenizacja) i budownictwa socjalnego. Rozpoczęto też wdrażanie reform w sektorze rolnictwa i rybołówstwa w ramach przyjętego w 2008 r. kompleksowego planu rozwoju planu tej branży („Maroc Vert”).

Maroko jest członkiem ONZ, Ligi Arabskiej (AL), Światowej Organizacji Handlu, Międzynarodowego Funduszu Walutowego, Unii Maghrebu Arabskiego (UMA), Banku Światowego, Afrykańskiego banku Rozwoju (ABD). Posiada umowy o wolnym handlu z UE, USA, Turcją, a także z Egiptem, Tunezją i Jordanią (porozumienie z Agadiru) oraz krajami członkowskimi AL (umowa GAFTA).

Podstawowe wskaźniki makroekonomiczne

 

_{Źródło: Ministerstwo Gospodarki i Finansów, Bank Al-Maghrib (bank centralny)}

2. Ramy prawno-traktatowe współpracy gospodarczej

a) UE–Maroko
Układ Stowarzyszeniowy podpisany w 1996 r., wszedł w życie w dniu 1 marca 2000 r.
b) Polska-Maroko (w zakresie kompetencji narodowych)
- międzyrządowe
- Umowa o komunikacji lotniczej podpisana 29.11.1969 r.; weszła w życie z dniem podpisania.
- Umowa o międzynarodowych przewozach drogowych podpisana 01.02.1993 r.
- Umowa o popieraniu i wzajemnej ochronie inwestycji podpisana w Rabacie 24.10.1994 r.; weszła w życie 05.07.1999 r.
- Konwencja w sprawie unikania podwójnego opodatkowania podpisana w Rabacie 24.10.1994 r.; weszła w życie w 12.08.1996 r.
- Umowa o transporcie morskim z 20.05.1999 r.; weszła w życie 07.07.2004 r.
- Umowa o współpracy w dziedzinie turystyki z 05.05.2000 r.; weszła w życie 07.03.2003 r.
- międzyresortowe
- między ministerstwami rolnictwa :
- Umowa o współpracy w dziedzinie kwarantanny i ochrony roślin podpisana 23.11.1995 r.
- Konwencja sanitarno-weterynaryjna podpisana 23.11.1995 r.
- między ministerstwami środowiska :
- Umowa o współpracy w dziedzinie ochrony środowiska podpisana 05.05.2000 r.

3. Wymiana handlowa z Polską

_{Źródło: GUS}

Rok 2008 był wyjątkowo dobry pod względem wielkości polsko-marokańskich obrotów handlowych. Ich wartość uległa podwojeniu i wyniosła 425,5 mln EUR (dynamika 204,3 % w stosunku do 2007 roku). W 2009 r. wróciły one do notowanego wcześniej poziomu i osiągnęły 180,3 mln EUR (spadek o ca 58 % w porównaniu z 2008 r.). Utrzymujące się w ostatnich latach dodatnie dla Polski saldo wymiany handlowej ukształtowało się na poziomie 22,6 mln EUR (wobec 33,5 mln EUR rok wcześniej).  

W eksporcie do Maroka w 2009 r. dominowały 3 grupy towarowe, stanowiące blisko 68 % naszych dostaw na ten rynek:
- wyroby z metali nieszlachetnych (półprodukty stalowe, sztaby i pręty, ostrza do golenia, blachy) – 39,3 % udział w eksporcie ogółem
- urządzenia mechaniczne i elektryczne (chłodziarki, zespoły prądotwórcze, drut, kable i przewody, zmywarki, maszyny piorące) – udział 18,1 %
- wyroby z tworzyw sztucznych i kauczuku (taśmy transporterowe, opony) – udział 10,5 %.
Wśród pozostałych, ważniejszych towarów znalazły się: pojazdy samochodowe, pszenica, siarka, wyroby przemysłu drzewno-papierniczego, artykuły oświetleniowe.
Podobnie, import z Maroka zdominowany był przez 3 sekcje towarowe, które łącznie stanowiły ponad 89 % naszych zakupów:
- wyroby włókiennicze, głównie odzież – 39,4 udział w całości importu
- produkty mineralne (rudy i koncentraty miedzi, fosforany wapnia) – udział 28,7 %
- produkty pochodzenia roślinnego (przede wszystkim pomidory i owoce cytrusowe, a ponadto ziemniaki, banany, warzywa suszone) – 21,2 %.
W dalszej kolejności uplasowały się produkty rybne, obuwie, artykuły i sprzęt elektryczny.

Po 6 miesiącach 2010 r. polsko-marokańskie obroty handlowe wyniosły 109,1 mln EUR, co oznacza blisko 43 % wzrost w porównaniu z analogicznym okresem 2009 r. Polski eksport wyniósł 53,2 mln EUR odnotowując wzrost o 16,5 %, natomiast import z Maroka osiągnął 69,9 mln EUR, tj. zwiększył się o ponad 81 %.

4. Współpraca inwestycyjno-kapitałowa

Nadal brak jest na rynku Maroka polskich firm, które realizowałyby kontrakty inwestycyjne. Nasze firmy nie podejmowały w ostatnich latach działalności inwestycyjnej, ani też nie tworzyły wspólnych przedsięwzięć w tym kraju. Jedyna polsko-marokańska spółka Comapol, która działała w KM od lat 70. zakończyła swoją działalność kilka lat temu.

Nasze członkostwo w UE umożliwia udział polskich przedsiębiorstw i ekspertów w przedsięwzięciach finansowanych ze środków unijnych oraz kredytów Europejskiego Banku Inwestycyjnego. Korzystne warunki prowadzenia działalności gospodarczej w Maroku oferują też rozbudowywane strefy wolnocłowe.
Natomiast dla rozpoczęcia ewentualnej współpracy z marokańskimi ośrodkami badawczo-rozwojowymi konieczne jest przedstawienie im propozycji konkretnych tematów i źródeł finansowania takiej współpracy. Współpraca KM z zagranicą w dziedzinie B+R opiera się m.in. na umowach i programach współpracy podpisanych przez Krajowe Centrum Badań Naukowo-Technicznych (CNRST) z podobnymi instytucjami w innych krajach (Francja, RFN, Hiszpania, Portugalia, Włochy, USA).

5. Dostęp do rynku

Analizując możliwości dostępu towarów polskich do rynku marokańskiego należy uwzględnić, że proces liberalizacji wymiany handlowej Unia Europejska - Maroko, przewidziany Układem Stowarzyszeniowym, jest poważnie zaawansowany w zakresie produktów przemysłowych, zaś rozszerzenie liberalizacji na wymianę produktów rolnych i produktów rybołówstwa oraz większe otwarcie rynków dla nowych sektorów takich, jak usługi są przedmiotem podjętych negocjacji.

Ponadto należy podkreślić, że rynek marokański charakteryzuje się:
– stosunkowo niską siłą nabywczą oraz jej koncentracją w głównych miejskich ośrodkach gospodarczych (Casablanca, Rabat, Tanger, Marrakesz, Fez, Agadir),
– niską dynamiką popytu na podstawowe dobra konsumpcyjne oraz płytkim (nawet jeśli okresowo dynamicznym) popytem na dobra luksusowe,
– wzrastającą również sprzedażą towarów w ramach super/hipermarketów, franchisingu i sklepów firmowych, przy ciągle wysokim udziale tradycyjnych form dystrybucji i sprzedaży (bazary, handel uliczny i obnośny) ułatwiających obrót towarami podrobionymi pochodzącymi z przemytu,
– wysoką podażą podzespołów i wyrobów gotowych pochodzących z produkcji i dostaw firm zagranicznych, które posiadają w Maroku swoje oddziały lub filie,
– wzrastającą obecnością towarów wyprodukowanych w Azji (gł. w Chinach i Korei Płd.),
– powiązaniami technologicznymi i kapitałowo-kredytowymi firm obecnych na rynku w przypadku przedsięwzięć inwestycyjnych.
Utrzymanie dotychczasowej dynamiki polsko-marokańskiej wymiany handlowej wymaga poważnych wysiłków promocyjnych polskich firm dla szerszej dywersyfikacji struktury eksportu do Maroka. Jeśli jest to korzystne, polskie firmy powinny brać pod uwagę – choćby przejściowo – współpracę z eksporterami z krajów byłej Piętnastki, którzy wcześniej nawiązali niezbędne kontakty i są już obecni na rynku, zwłaszcza wtedy gdy polska firma unika ponoszenia nakładów na zapewnienie sobie udziału w rynku.

6. Działania na rzecz rozwoju dwustronnej współpracy gospodarczej

Rok 2007 przyniósł znaczne ożywienie w dwustronnych kontaktach gospodarczych. Do najważniejszych z nich należały oficjalne wizyty marokańskiego ministra rolnictwa i rozwoju wsi w RP oraz polskiego wicepremiera i ministra rolnictwa i rozwoju wsi w KM, któremu towarzyszyła m.in. delegacja Ursusa Sp. z o.o. Do Maroka przybyły również delegacje Krajowej Rady Izb Rolniczych (w związku z salonem SIAGRIM w Meknesie) i Polskiego Koncernu Naftowego ORLEN S.A. (na zaproszenie Państwowego Urzędu ds. Węglowodorów i Kopalń – ONHYM). W ramach kontaktów z Polską Konfederacją Przedsiębiorców Prywatnych „Lewiatan” przebywała w RP wiceprezes Generalnej Konfederacji Przedsiębiorstw Maroka (CGEM). Z kolei polscy biznesmeni odwiedzali KM głównie w ramach misji gospodarczych Izby Przemysłowo-Handlowej Polska-Maghreb i Regionalnej Izby Gospodarczej w Katowicach oraz misji szkoleniowej Krajowej Izby Gospodarczej dla polskich eksporterów zainteresowanych rynkiem marokańskim.

W 2008 roku wzajemne kontakty w sferze gospodarczej były sporadyczne. Wspomnieć można o misji marokańskich biznesmenów do Polski (listopad 2008 r.) zorganizowanej przez Izbę Handlowo-Przemysłowo-Usługową w Casablance.

Miniony rok był szczególną okazją dla aktywnej promocji polsko-marokańskich kontaktów z uwagi na przypadającą w nim 50. rocznicę nawiązania stosunków dyplomatycznych między naszymi krajami. W ramach uroczystych obchodów tej rocznicy, w lipcu 2009 r. przebywała w Polsce wysokiego szczebla delegacja Królestwa Maroka, której przewodniczył Minister Handlu Zagranicznego, P. Abdellatif Maazouz. Dla towarzyszącej mu grupy kilkunastu biznesmenów marokańskich Krajowa Izba Gospodarcza zorganizowała Polsko-Marokańskie Forum Ekonomiczne. W trakcie wizyty podpisana została ponadto umowa o współpracy pomiędzy Konfederacją Pracodawców Polskich (KPP) i Generalną Konfederacją Przedsiębiorstw Maroka (CGEM).

7. Potencjalne dziedziny  współpracy

W miarę postępującj liberalizacji wymiany handlowej UE – Maroko w zakresie produktów rolnych można oczekiwać wzrostu polskiego eksportu rolno-spożywczego do tego kraju.

Ponadto, w związku z wdrażaniem ambitnych programów gospodarczych w Maroku, biorąc pod uwagą potencjalne możliwości polskich firm, możemy spodziewać się zwiększenia współpracy gospodarczej, w tym w zakresie dostaw maszyn i urządzeń oraz surowców i półproduktów dla różnych gałęzi przemysłu, a także wzrostu eksportu sprzętu medycznego, telekomunikacyjnego, wyrobów z tworzyw sztucznych.

Wobec planowanych w Maroku inwestycji publicznych (ok. 39 mld EUR na lata 2008 – 2012), w tym w zakresie modernizacji infrastruktury transportowej (drogi, kolej, porty, lotniska), remontów linii energetycznych, rozwoju alternatywnych źródeł energii i programów uzdatniania wody, rysują się szanse podjęcia współpracy w tych tematach.

Potencjalne możliwości współpracy istnieją też w związku z prowadzonymi w KM poszukiwaniami złóż ropy naftowej i gazu ziemnego (zainteresowanie polskich firm dotyczy realizacji odwiertów badawczych), rozwojem energetyki (dostawy węgla dla marokańskich elektrowni) oraz w dziedzinie górnictwa nieenergetycznego (przemysł wydobywczy surowców mineralnych zajmuje bardzo ważne miejsce w gospodarce Maroka - w skali światowej kraj ten  jest pierwszym eksporterem i trzecim producentem fosforytów).

8. Polskie placówki ekonomiczno-handlowe

Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Maroku
adres: 23, av. Oqbah, Agdal, B.P. 425, Rabat
tel.: (+212-537)  77-11-73, 77-17-91,   fax: (+212-537)  77-53-20, 77 85 66
e-mail: rabat.amb.sekretariat@msz.gov.pl, strona internetowa: www.rabat.polemb.net

9. Zaproszenie na misję polskich przedsiębiorców do MAROKA

Krajowa Izba Gospodarcza uprzejmie informuje, ze na zaproszenie marokańskich partnerów organizuje misję polskich przedsiębiorców do MAROKA (Casablanca, Tanger, Rabat)  w dniach 2-7 listopada 2010 roku.

 

Misja związana jest z uczestnictwem w Międzynarodowym Salonie Budownictwa i Prac Publicznych SIB’2010 w Casablance i stanowi kolejny etap projektu realizowanego wspólnie przez KIG oraz jej partnerów: Casablańską Izbę Przemysłu, Handlu i Usług oraz Konfederację Algierskiego Patronatu.

 

W ciągu ostatnich 10-u lat czterokrotnie wzrosła polsko-marokańska wymiana handlowa, co czyni Maroko  jednym z najważniejszych partnerów Polski w Afryce i wśród krajów arabskich. Wg oceny Ambasady RP w Rabacie, jest to rynek perspektywiczny, którego wartość importu stale rośnie, co stwarza duże możliwości nawiązania współpracy dla Polskich firm.

Polska postrzegana jest jako kraj znacznie tańszy niż Francja, Hiszpania czy Włochy, a przedstawiciele marokańskiego biznesu wyrażają zainteresowanie pogłębianiem współpracy gospodarczej z partnerami z innych krajow, niż te tradycyjnie obecne na tutejszym rynku.

Należy podkreślić, że mimo kryzysu gospodarczego Maroko utrzymuje stałe tempo wzrostu gospodarczego a lokalne władze modernizuja gospodarkę, realizują i planują nowe projekty infrastrukturalne i prywatyzacyjne. W ramach inwestycji publicznych rozbudowywana i modernizowana jest m.in. infrastruktura transportowa i wodna, linie energetyczne, budownictwo mieszkaniowe i społeczne.

Celem misji jest prezentacja polskiej oferty eksportowej oraz nawiązanie kontaktów z potencjalnymi marokańskimi partnerami , szczególnie w branży szeroko pojętego budownictwa oraz infrastruktury podczas spotkań gospodarczych i indywidualnych rozmów handlowych B2B,  przygotowywanych dla Państwa przez izby gospodarcze w Casablance, Tangerze i Rabacie we współpracy z Ambasadą RP w Rabacie oraz Konsulatem Honorowym RP w Casablance.

Dodatkową możliwość promocji i nawiązania interesujących kontaktów handlowych stworzy Państwu uczestnictwo w polskim stoisku informacyjnym podczas Międzynarodowego Salonu Budownictwa SIB’2010.

 

W ramach pobytu w Maroku zapewniamy Państwu:
-  realizację programu merytorycznego (udział we wszystkich spotkaniach o charakterze oficjalnym, gospodarczym i handlowym w Casablance,Tangerze i Rabacie, indywidualne rozmowy handlowe B2B z marokańskimi partnerami zgodnie ze zgłoszoną przez Państwo ofertą współpracy w w/w ośrodkach gospodarczych, rozmowy z lokalnymi konsultantami i ekspertami  gospodarczymi m. in. z Maroka oraz Algierii, promocję na polskim stoisku informacyjnym podczas MT SIB’2010 w Casablance   oraz w lokalnej prasie, folder o uczestnikach Misji, który będzie służył dodatkowej promocji podczas wszystkich spotkań i w/w Targów
- obsługę uczestników wyjazdu: transport lotniczy /Warszawa-Casablanca-Rabat-Warszawa/, transport lokalny /Casablanca-Tanger-Rabat/, ubezpieczenie, tłumaczy, opiekę organizatorów ze strony KIG oraz zniżkową rezerwację noclegów hotelowych wg stawek wynegocjowanych przez Ambasadę RP w Rabacie), program turystyczny.
 

 

Serdecznie zapraszamy do udziału w przygotowywanym przedsięwzięciu i nawiązania interesujących kontaktów handlowych w Północnej Afryce.

Zainteresowanych prosimy o przekazanie zgłoszenia do KIG, kontakt:
Agnieszka Salamończyk, Maria Nowakowska,
tel: 22-6309783, 6309773, 6309613,
e-mail: asalamonczyk@kig.pl, mnowakowska@kig.pl, 
fax: 22/6309974, 22/8284199,
w celu uzyskania  szczegółów dotyczących wyjazdu.

Władysław Jerzy Wężyk
Zastępca Sekretarza Generalnego