Brak opadów z pewnością wpłynie na ceny owoców i warzyw

– Jeżeli chodzi o koszty produkcji owoców i warzyw, to nie mam dobrych wiadomości. Zarówno ceny nawozów, jak i środków ochrony roślin poszły bardzo mocno w górę, jednocześnie koszty pracy również się silnie zwiększyły – mówi agencji informacyjnej Newseria Biznes dr Jakub Olipra, starszy ekonomista Credit Agricole Bank Polska. – Produkcja owoców i warzyw to kategorie rolnictwa, które bardzo silnie zależą od pracy ludzkiej, co też silnie wpływa na ostateczne ceny, ponieważ ktoś te owoce i warzywa musi zebrać. A wielu pracowników z Ukrainy wyjechało do swojego kraju, w konsekwencji brakuje pracowników w sektorze owocowo-warzywnym.

Zgodnie z kwietniowymi danymi GUS owoce podrożały o 6,6 proc. r/r, a warzywa – o 12 proc. W tych kategoriach najistotniejszym czynnikiem są jednak kwestie pogodowe, a w tym roku polskie rolnictwo znowu boryka się z niedoborem opadów. Z raportu IMGW-PIB wynika, że po ciepłym i wilgotnym początku roku 2022 w marcu i kwietniu zagrożenie związane z suszą wzrosło na skutek braku opadów i wysokiego usłonecznienia oraz chwilami silnego wiatru. Wskaźnik wilgotności w warstwie powierzchni glebowej zaczął szybko spadać, a w czterech województwach już osiągnął 30 proc., czyli poziom odpowiadający suszy glebowej. A maj jak do tej pory również jest bezdeszczowy.

Czytaj również: Czy tradycyjne, stacjonarne targi branżowe powrócą do sytuacji sprzed pandemii?

Może się to przełożyć na kilkunastoprocentowe wzrosty cen. Prognoza Credit Agricole zakłada, że w całej kategorii żywność i napoje bezalkoholowe dynamika cen w tym roku zwiększy się do 15 proc. wobec 3,2 proc. w ubiegłym roku, a w kolejnym roku spadnie do 9,5 proc. Takie skoki jak anegdotyczne już czereśnie po 260 zł za kilogram raczej nam jednak nie grożą. Zwłaszcza że za chwilę pojawią się odmiany krajowe, a nawet te importowane owoce kosztują w hurcie nieporównanie mniej – na rynku w podwarszawskich Broniszach były w połowie maja średnio po 80 zł za kilogram. To niejedyne produkty żywnościowe, które mocno drożały już w ubiegłych miesiącach i jeszcze podrożeją.

– Jeżeli chodzi o kategorie, które zdrożały najsilniej, to są przede wszystkim oleje roślinne oraz pieczywo i produkty zbożowe. Te kategorie szczególnie silnie odczuwają wpływ wojny w Ukrainie, która jest kluczowym eksporterem zbóż i roślin oleistych. Mniejszy eksport z tego kierunku oznacza wyższe ceny. Przykładowo ceny oleju roślinnego są o ponad 30 proc. wyższe w ujęciu rocznym, ceny pieczywa o kilkanaście procent. Wiele wskazuje, że to nie koniec wzrostu cen – tłumaczy starszy ekonomista banku Credit Agricole. – Poza zmniejszonym eksportem z Ukrainy mamy również suszę w Europie, która jest również bardzo ważnym eksporterem zbóż.

Inflacja dokucza konsumentom na większości globalnych rynków. GUS wskazuje, że w kwietniu w Polsce przyspieszyła do 12,4 proc., poziomu niewidzianego od lipca 1998 roku. Najmocniej podrożał transport (przez paliwa), użytkowanie mieszkania oraz nośniki energii (przez opał i gaz), ale żywność i napoje bezalkoholowe mają większy wpływ na łączny koszyk wydatków (w 2022 roku jest to 26,6 proc., podczas gdy transport odpowiada za 9,4 proc.). A w kwietniu podrożały one o 12,7 proc., czyli powyżej średniej. Sama żywność była droższa niż rok wcześniej o 13,2 proc. Za mąkę trzeba było płacić o przeszło jedną czwartą więcej niż w kwietniu 2021 roku, za pieczywo – o prawie jedną czwartą. Ceny tłuszczów roślinnych poszły w górę o 33 proc., a masło podrożało o niemal 26 proc.

Czytaj również: Czy powołanie Krajowej Grupy Spożywczej pomoże rolnikom w walce z nieuczciwą konkurencją wielkich koncernów?

Ekonomiści zgadzają się, że wzrost cen jeszcze przyspieszy. Według prognoz Credit Agricole szczyt osiągnie w III kwartale i będą to okolice 14 proc. (pod warunkiem że obowiązywanie tarczy antyinflacyjnej zostanie przedłużone do końca roku). Potem zacznie wyhamowywać, ale to oznacza jedynie wolniejszy wzrost cen, a nie ich spadek. I to pomimo że bank centralny walczy z inflacją już od ośmiu miesięcy, na każdym posiedzeniu zacieśniając politykę pieniężną. Z ostatnich zapowiedzi wynika też, że nie jest to koniec podwyżek stóp procentowych.

– W celu ograniczenia inflacji Narodowy Bank Polski podnosi stopy procentowe, ale efekt podwyżek następuje dopiero po kilku kwartałach. Natomiast musimy też pamiętać o tym, że poprzez rozluźnienie polityki fiskalnej, czyli m.in. przez ostatnią obniżkę podatków w ramach korekty Polskiego Ładu, ograniczamy skuteczność polityki pieniężnej – wyjaśnia dr Jakub Olipra. – Z jednej strony mamy podwyżki stóp procentowych, których zadaniem jest schłodzenie gospodarki, ograniczenie aktywności w celu obniżenia tempa wzrostu cen, a z drugiej strony mamy rozluźnienie polityki fiskalnej, czyli działania, które pobudzają aktywność gospodarczą. A to jest czynnik, który podbija dynamikę cen. Więc prawdopodobnie podwyżki stóp procentowych będą wyższe, niż pierwotnie tego oczekiwał rynek.

Ekonomiści banku prognozują, że RPP na trzech kolejnych posiedzeniach podniesie stopy o 75 pb., 50 pb. i 50 pb. i zakończy cykl podwyżek. Stopa referencyjna wyniesie więc 7 proc. w III kwartale br.