Ceramika w polskiej architekturze

Polska architektura dogoniła światowe trendy i zdobywa coraz większe uznanie, ale nadal wielu rodakom oraz obcokrajowcom kojarzy się ze smutnymi blokami z „wielkiej” płyty. Najlepsze projekty polskich architektów wymagają odpowiedniej promocji – w tym celu po raz pierwszy zorganizowana została polska edycja Brick Award, międzynarodowego konkursu wyróżniającego najbardziej interesujące, zrealizowane projekty z wykorzystaniem ceramiki. 

Międzynarodowa edycja Brick Award organizowana jest od 2004 roku. Firma Wienerberger, organizator konkursu oraz lider w produkcji i dystrybucji ceramicznych materiałów budowlanych, podjęła się promocji wybitnej architektury, tworząc międzynarodowy przegląd obiektów wyróżniających się formą i sposobem zastosowania materiałów ceramicznych. Co dwa lata najciekawsze budynki nagradzane są podczas oficjalnej gali oraz publikowane w albumie dystrybuowanym na całym świecie. Brick Award edycja polska ma na celu wyróżnienie kreatywnych i innowacyjnych realizacji polskich architektów. Zwycięzcy lokalnej edycji otrzymają nominację do międzynarodowego etapu konkursu, który zostanie rozstrzygnięty w przyszłym roku.

Do grona jurorów polskiej edycji konkursu Brick Award zaproszono Ewę P. Porębską, redaktor naczelną magazynu „Architektura-Murator”, pierwszą polską jurorkę konkursu Mies van der Rohe Award 2013. Ewa P. Porębska za zasługi dla rozwoju i promocji architektury polskiej otrzymała medal Stowarzyszenia Architektów Polskich SARP Bene Merentibus oraz medal Wydziału Architektury Politechniki Krakowskiej.

Czy według Pani polska architektura jest odpowiednio promowana?

Ewa P. Porębska: Z punktu widzenia kultury i gospodarki ważne są wszystkie wystawy oraz publikacje popularyzujące polską architekturę na forum międzynarodowym. Służyła temu np. ekspozycja „Polska. Ikony architektury”, zorganizowana kilka lat temu przez miesięcznik „Architektura-Murator” we współpracy z Ministerstwem Spraw Zagranicznych, która była prezentowana w kilku krajach europejskich. Na forum międzynarodowym istotne są także angielskojęzyczne publikacje (a więc zrozumiałe dla szerokiej publiczności) – jak choćby ostatnio obszerny materiał o polskiej architekturze w holenderskim piśmie „MARK”. Polska architektura jest też częstym gościem w piśmie „A10”. Oczywiście nie sposób przecenić promocyjnej roli międzynarodowych konkursów. Warto pamiętać, że ich celem powinno być dotarcie nie tylko do świadomości szeroko rozumianego środowiska zawodowego, czy potencjalnych inwestorów, ale także do opinii społecznej. Dlatego promocji dobrej architektury nigdy za wiele. Służy ona nie tylko zaspokojeniu ambicji samych twórców, ale przede wszystkim edukacji decydentów i użytkowników.

Czytaj również: Jak wyciszyć mieszkanie?

W tym roku po raz pierwszy organizowana jest polska edycja konkursu Brick Award. Jakie korzyści może ona przynieść polskiej architekturze i architektom?

Znając zasięg i rozmach tego konkursu na arenie międzynarodowej oraz jakość towarzyszących mu publikacji, sądzę, że można się spodziewać podobnych działań. Zebranie wszystkich oryginalnych projektów zrealizowanych w Polsce i wyróżnienie tych najlepszych to kolejna okazja do popularyzacji najlepszych przykładów architektury, w tym przypadku z użyciem materiałów ceramicznych.

Wybrane projekty będą nominowane do międzynarodowej edycji konkursu. Czy według Pani polska architektura ma szansę konkurować z trendami zagranicznymi?

Współczesna polska architektura nie odbiega już od poziomu europejskiego, jak to miało miejsce na etapie politycznej i gospodarczej transformacji po 1989 roku. W tym momencie dysponujemy tymi samymi technologiami, materiałami budowlanymi. Wielu młodych polskich architektów kształci się zagranicą, wyjeżdża na staże oraz uczestniczy w międzynarodowej wymianie. W Polsce działa sporo zagranicznych biur, które współpracują z polskimi architektami. Poza tym, dzięki dotacjom Unii Europejskiej, powstały realizacje o funkcjach kulturalnych. Jak wiadomo, to w tej dziedzinie często powstają odważniejsze projekty.

Pomysły polskich architektów cieszą się również międzynarodowym uznaniem. Świadczą o tym kolejne nominacje do najważniejszej europejskiej nagrody architektonicznej – Mies van der Rohe Award (w bieżącej edycji aż 13 obiektów otrzymało takie nominacje). Coraz częściej widzimy też polskie realizacje wśród laureatów międzynarodowych plebiscytów. Projekty Małopolski Ogród Sztuki i katowicka CINiBA (autorstwa HS99) zostały zwycięzcami Building of the Year 2012 organizowanego przez portal Archdaily.

Czytaj również: Rozsuwana palisada w Porcie Stavanger w Norwegii

Czy polska architektura współczesna wyróżnia się pewnymi indywidualnymi cechami, które mogłyby być lub są naśladowane w innych krajach?

Współczesna architektura balansuje pomiędzy trendami lokalnymi a globalnymi. Największa trudność w osiągnięciu międzynarodowego sukcesu tkwi w tym, by projektować w sposób indywidualny, nawiązujący do lokalnej tradycji, a jednocześnie wpisać się ze zrozumieniem w globalne, powszechnie akceptowane trendy. Nie mam tu na myśli wyłącznie kwestii formalnych. Dotyczy to także zasad odpowiedzialnego projektowania, a więc energooszczędności, czy poszanowania otoczenia. Dlatego nie wymieniałabym konkretnych cech do naśladowania. Projektowanie to kwestia indywidualna, a wzorce i przykłady służą do analizy, nie do powielania.

Jakie materiały są najbardziej popularne wśród polskich architektów?

Szkło, beton, ceramika, drewno - to materiały zawsze aktualne. Ceramika jest materiałem bardzo popularnym i lubianym w Polsce. Stosowana jest zarówno w bardzo skromnej, lecz często wysmakowanej architekturze, jak Dogma House - dom jednorodzinny koło Nadarzyna (architekt Grzegorz Stiasny), czy w dużych spektakularnych projektach - mam na myśli zrealizowany w ostatnich latach zespół mieszkaniowy Corte Verona we Wrocławiu (Biuro Projektów Lewicki Łatak), czy Małopolski Ogród Sztuki w Krakowie (Ingarden & Ewŷ Architekci). Ten ostatni przykład pokazuje, jak ceramika sprawdza się w przypadku przebudowy, czy rozbudowy obiektów historycznych.

Jakimi kryteriami będzie się Pani kierować przy wyborze najlepszych prac przy pierwszej polskiej edycji Brick Award?

Kryteriów oceny jest wiele: stosunek do otoczenia, odpowiednie rozwiązania funkcjonalne i formalne, odpowiedzialność ekologiczna. I, co oczywiste, umiejętność oraz celowość wykorzystania ceramiki. W przypadku konkursu Brick Award jest to szczególnym wyróżnikiem.