Co powinniśmy wiedzieć przed montażem fotowoltaiki?

Nie musisz za wszystko płacić sam

Instalacja paneli fotowoltaicznych to przyszłościowy, ale i wymagający sporego nakładu finansowego projekt. Warto jednak pamiętać, że istnieje szereg programów dofinansowania i ulg, z których można obecnie skorzystać. Wśród ogólnopolskich znajdują się np. „Mój Prąd”, „Czyste powietrze” czy ulga termomodernizacyjna, pozwalająca odliczyć osobom fizycznym koszt instalacji od dochodu/przychodu. Dla osób prowadzących działalność rolniczą przygotowano ulgę inwestycyjną czy program Agroenergia. Liczne dotacje funkcjonują również na szczeblu regionalnym. O wsparcie finansowe inwestycji w panele można ubiegać się między innymi w ramach Regionalnych Programów Operacyjnych (RPO), programu BOCIAN – dla przedsiębiorstw oraz PROW – dla rolników.

W ramach programu Mój Prąd o dofinansowanie mogą ubiegać się osoby fizyczne posiadające na własne potrzeby instalacje fototowoltaiczne o mocy od 2 do 10 kW, podłączone do sieci OSD (Operator Systemu Dystrybucyjnego). W poprzedniej edycji programu można było uzyskać do 5 tys. zł dotacji na instalację. Na początku lipca ruszy nabór do kolejnej, trzeciej już tury i według zapowiedzi potrwa do 20 grudnia 2021 r. (z możliwością przedłużenia) lub do wyczerpania alokacji środków. Wnioski mogą składać osoby, które zakupiły fotowoltaikę po 31 stycznia 2020 r. i do jej sfinansowania nie skorzystały ze środków publicznych, w tym z programu „Czyste Powietrze”. Dofinansowanie jest zwolnione z podatku. Z zapowiadanych nowości – w najbliższej edycji program Mój Prąd zostanie rozszerzony o punkty ładowania (ładowarki) do samochodów elektrycznych, inteligentne system zarządzania energią w domu oraz magazyny ciepła lub chłodu.

Czytaj również: Jak wybrać odpowiedni system fotowoltaiczny?

Część kosztów inwestycji, które nie zostały pokryte wsparciem z programu Mój Prąd może posłużyć do obniżenia podatku dochodowego w ramach ulgi termomodernizacyjnej. Jest ona skierowana do właścicieli lub współwłaścicieli domów jednorodzinnych, którzy w ramach modernizacji cieplnej zainwestowali w ocieplenie domu, wymianę okien i drzwi, wymianę źródła ciepła czy właśnie w instalację PV. Dotacja polega na odliczeniu od dochodów odpowiednio 17%,19% lub 32% poniesionych kosztów w zależności od tego, na jakim progu podatkowym jest dana osoba lub od przychodu, jeżeli podatnik podlega pod ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. Maksymalna kwota dofinansowania wynosi 53 tys. zł. Z ulgi można skorzystać w ciągu 6 lat od rozpoczęcia inwestycji, jednak cała inwestycja musi zostać zrealizowana w 3 lata od poniesienia pierwszego kosztu. Co ważne ulga jest skierowana tylko do osób posiadających gotowy dom i niestety nie można odliczyć wydatków ponoszonych jeszcze na etapie jego budowy.

Kolejnym z programów, o którym warto pamiętać jest program Czyste Powietrze, zaplanowany na lata 2018 – 2029. Ma on zachęcić Polaków do wymiany starych źródeł ciepła na bardziej wydajne i ekologiczne oraz do podnoszenia efektywności energetycznej budynków jednorodzinnych. Można więc połączyć wymianę starego „kopciucha” na pompę ciepła z zakupem instalacji fotowoltaicznej i otrzymać dofinansowanie w kwocie nawet 30 tys. zł. Warunkiem jego uzyskania jest jednak kryterium dochodowe. Do programu kwalifikują się osoby fizyczne, będące właścicielami lub współwłaścicielami budynków mieszkalnych jednorodzinnych albo wydzielonych w budynkach jednorodzinnych lokali mieszkalnych z wyodrębnioną księgą wieczystą, których dochód roczny nie przekracza 100 tys. zł.

Do rolników skierowana jest natomiast tzw. ulga inwestycyjna na obiekty środowiskowe. W ten sposób mogą oni w ciągu 15 lat od momentu zamontowania na przykład fotowoltaiki odliczyć od podatku rolnego 25% udokumentowanych kosztów związanych z inwestycją. Istotny jest jednak fakt, że ulgi inwestycyjnej nie można łączyć z innymi dotacjami.

Czytaj również: Czy warto instalować używane panele fotowoltaiczne?

Innym programem dla osób prowadzących działalność rolniczą jest Agroenergia. O dotację mogą ubiegać się zarówno właściciele, jak i dzierżawcy gruntów rolnych, którzy co najmniej rok przed złożeniem wniosku dofinansowania prowadzili działalność rolniczą lub działalność gospodarczą w zakresie usług rolniczych. Tu dofinansowanie przeznaczone jest na instalacje fotowoltaiczne, elektrownie wiatrowe oraz pompy ciepła dla gospodarstw rolnych od 1ha do 300 ha, służące zaspokajaniu własnych potrzeb energetycznych. Jeśli instalacja ma moc między 10 a 30 kW rolnik może liczyć na dotację do 15 tys. zł, zaś właściciel instalacji między 30 a 50 kW ma szanse nawet na 25 tys. zł. Dodatkową premię w wysokości 10 tys. zł można uzyskać przy instalacjach hybrydowych, czyli połączeniu np. fotowoltaiki z instalacją wiatrową.

Dofinansowaniu może podlegać również magazyn energii elektrycznej towarzyszący instalacji fotowoltaicznej bądź elektrowni wiatrowej. Jednym z istotnych warunków skorzystania z dopłat jest rozpoczęcie inwestycji dopiero po przystąpieniu do programu. Co więcej, niezbędne jest użytkowanie takiej instalacji przez minimum 3 lata od jej uruchomienia. Nie można też korzystać równolegle z innych form dofinansowania inwestycji. Tegoroczny nabór planowo ruszy z początkiem czerwca, a jego zakończenie przewidziane jest na trzeci kwartał br.

Twoja zielona energia dostępna przez 365 dni

Posiadanie prywatnej ekologicznej elektrowni słonecznej podłączonej do sieci OSD zmienia status danej osoby w relacjach z dostawcą energii. Przestaje ona być tylko nabywcą prądu, a zostaje prosumentem, czyli osobą zarówno produkującą, jak i konsumującą energię.

Tak długo, jak prosument wykorzystuje prąd, który sam produkuje, ma energię za darmo. Jednak nie zawsze generowanej energii słonecznej jest tyle samo. Czasem jest jej więcej niż w danym momencie potrzebuje (głównie latem), a czasem zbyt mało (przede wszystkim zimą). Aby zoptymalizować produkcję i zużycie, nadmiar wytwarzanej zielonej energii trafia więc do sieci i można ją odebrać w późniejszym terminie, jednak nie później niż w ciągu 365 dni. Ważne – dostawca prądu zwraca prosumentowi tylko 80% (w przypadku instalacji fotowoltaicznych o mocy nie większej niż 10 kW) lub 70% wytworzonej energii (przy instalacji powyżej 10 kW). Co się dzieje z pozostałymi 20 lub 30%? Ta część zostaje oddana energetyce w ramach opłaty za jej magazynowanie.

- Istotny jest więc odpowiedni dobór wielkości instalacji fotowoltaicznej. Nie powinna przewidywać wytwarzania dużo większej ilości energii rocznie niż wynosi nasze faktyczne zapotrzebowanie na prąd. W przeciwnym razie niepotrzebnie wydłuży się okres zwrotu z inwestycji - podkreśla Izabela Agatowska, ekspert Zone Energy. 

Dobrym rozwiązaniem są też magazyny energii, których rynek dynamicznie rozwija się wraz ze wzrostem popularności OZE. Dzięki nim zarówno gospodarstwa domowe, jak i firmy mogą osiągnąć nawet 90-proc. samowystarczalność energetyczną. Najchętniej stosowanym rozwiązaniem w przypadku gospodarstw domowych są akumulatory lub ładowane baterie, zaś w dużych farmach fotowoltaicznych, stosuje się mechaniczne i chemiczne magazynowanie energii słonecznej.

A co z formalnościami?

Montaż instalacji fotowoltaicznej o mocy do 50 kW na dachu nie wymaga pozwolenia na budowę ani zgłoszenia. Panele stojące na gruncie, o ile nie mają fundamentów, również nie wymagają pozwoleń. – Wyjątek stanowi instalacja stawiana na obszarze „Natura 2000” oraz gdy planowana inwestycja dotyczy obiektu wpisanego do rejestru zabytków lub znajduje się obok niego – zwraca uwagę Izabela Agatowska. – Zostając prosumentem, nie trzeba też zmieniać umowy z operatorem, o ile nie ma potrzeby zwiększenia mocy przyłączeniowej. Konieczne jest jednak poinformowanie dostawcy prądu o zmianie statusu.

Aby dokonać zgłoszenia przyłączenia instalacji należy wypełnić formularz, który znajduje się na stronie danego operatora. Instalację należy zgłosić co najmniej 30 dni przed jej planowanym podłączeniem do sieci, ponieważ dokładnie tyle czasu ma dostawca, aby wymienić licznik na dwukierunkowy (koszt nowego licznika leży po stronie dostawcy). Nowy licznik będzie mierzył, ile prądu zostanie pobrane z sieci oraz ile do nie trafi. Rozliczenie z zakładem energetycznym odbywa się raz lub dwa razy w roku.

Jak będzie wyglądało moje rozliczenie z zakładem energetycznym po montażu fotowoltaiki?

Faktura prosumencka różni się od standardowej faktury za prąd. Pierwszą zauważalną zmianą jest brak tabeli z prognozą sprzedaży. Pojawiają się natomiast dwie nowe tabele: zestawienie pobranej i wprowadzonej do sieci energii w trakcie okresu rozliczeniowego (dane z licznika) oraz tabela ze szczegółowymi danymi o energii wprowadzonej oraz odebranej w systemie. Koszty, jakie ponosi przeciętny prosument, są kosztami stałymi i związana są z opłatą handlową oraz świadczeniem usług dystrybucji przez operatora sieci. Jest to około 100 zł rocznie.

Zorientowanie się w różnych programach, ulgach i niezbędnych formalnościach wymaga trochę zaangażowania i czasu. Warto to jednak zrobić, aby w pełni skorzystać z udogodnień finansowych i obniżyć finalny koszt inwestycji w fotowoltaikę. Dobrze jest również znać obowiązki wynikające ze statusu prosumenta. Wiedzę można czerpać m.in. z informacji dostępnych online lub skorzystać ze wsparcia i doświadczenia doradców zajmujących się instalacjami PV kompleksowo. Profesjonalne firmy, takie jak Zone Energy, większość formalności przeprowadzają bowiem w imieniu klienta.