Czy obywatelstwo polskie jest wymagane do prowadzenia biznesu w Polsce?

Zwiększająca się integralność pomiędzy państwami członkowskimi Unii Europejskiej przyczynia się do swobodnego przepływu obywateli pomiędzy krajami Wspólnoty. Następstwem znoszenia granic, a także zwiększania swobód w zakresie zarobkowania na terenie krajów Unii Europejskiej jest nie tylko zarobkowa emigracja Polaków, ale także zwiększająca się chęć obywateli innych państw do inwestowania lub prowadzenia biznesu w naszym kraju.

Obowiązująca swoboda przedsiębiorczości w Unii Europejskiej uprawnia cudzoziemców do zakładania przedsiębiorstw na terenie wszystkich krajów Wspólnoty. Takie prawo przysługuje również obywatelom polskim, którzy mogą założyć firmę w każdym z krajów członkowskich. Swoboda prowadzenia działalności gospodarczej obejmuje nie tylko prawo do podejmowania działalności na własny rachunek, ale także prawo do zakładania firm zgodnie z przepisami stanowionymi dla własnych obywateli przez to państwo członkowskie, w którym jest podejmowana.

Przepisy wspólnotowe oprócz powyższych przywilejów zobowiązują jednocześnie państwa członkowskie do możliwie jak największego znoszenia ograniczeń swobody prowadzenia działalności gospodarczej przez obywateli jednego z państw członkowskich na terytorium innego państwa członkowskiego.

Czytaj również: Zmienia się mechanizm naliczania odsetek po nowelizacji

Formy prawne prowadzenia działalności w Polsce

Zgodnie z art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej osoby zagraniczne z państw członkowskich Unii Europejskiej, państw Europejskiego Obszaru Gospodarczego nienależących do Unii Europejskiej oraz państw niebędących stronami umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, które mogą korzystać ze swobody przedsiębiorczości na podstawie umów zawartych przez te państwa ze Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi, mogą podejmować i wykonywać działalność gospodarczą na takich samych zasadach jak obywatele polscy. Decydując się na rozpoczęcie działalności, należy dokonać wyboru formy prawnej jej prowadzenia.

Osoba zagraniczna samodzielnie bądź w spółce z obywatelem polskim przed rozpoczęciem działalności gospodarczej musi dopełnić procedur administracyjnych, które umożliwią legalne prowadzenie biznesu. Jeżeli działalność ma być prowadzona w formie spółki prawa handlowego (osobowej bądź handlowej), niezbędne jest zgłoszenie do rejestru przedsiębiorców. Organem rejestrowym dokonującym wpisu i legalizacji spółki jest Krajowy Rejestr Sądowy (dalej jako: KRS). Dokumentem potwierdzającym właściwe przeprowadzenie zarejestrowania spółki będzie postanowienie sądu rejestrowego. Spółka z chwilą wpisania do rejestru przedsiębiorców w KRS uzyskuje osobowość prawną, czyli może nabywać prawa i zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywana. Zgodnie z ustawą z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości spółki kapitałowe zobowiązane są do prowadzenia ksiąg rachunkowych oraz sporządzania sprawozdań finansowych. Podstawę prawną dla funkcjonowania omawianych spółek stanowi ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych.

Indywidualna działalność gospodarcza

Innym sposobem rozpoczęcia działalności gospodarczej przez uprawnione do tego osoby zagraniczne jest zgłoszenie o dokonanie wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (dalej jako: CEIDG). CEIDG jest rejestrem przedsiębiorców, będących osobami fizycznymi, działających na terenie Polski. Rejestr prowadzony jest od 1 lipca 2011 r. w systemie teleinformatycznym przez ministra właściwego do spraw gospodarki na podstawie przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. W tym celu należy wypełnić formularz CEIDG-1. Proces rejestracji i zasady postępowania są takie same, jak w przypadku obywatela polskiego. Warunkiem jest posiadanie zezwolenia na pobyt czasowy bądź stały.

Założyciel przedsiębiorstwa jednoosobowego odpowiada w sposób wyłączny i bez ograniczeń za wszelkie zobowiązania swojej firmy, zarówno majątkiem przedsiębiorstwa, jak i majątkiem osobistym. Przedsiębiorca może podjąć działalność gospodarczą już w dniu złożenia wniosku o wpis. Założenie tej formy przedsiębiorstwa nie jest warunkowane posiadaniem kapitału początkowego. Właściciel prowadzi działalność pod firmą, która musi zawierać jego imię i nazwisko. Ta forma działalności wykorzystywana jest do prowadzenia przedsiębiorstw na niewielką skalę. Przedsiębiorca ma możliwość wyboru między kilkoma formami opodatkowania: opodatkowaniem według progresywnej skali podatkowej, podatkiem proporcjonalnym (liniowym), ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych oraz kartą podatkową. Jednoosobowa działalność gospodarcza nie posiada osobowości prawnej, posiada jednak zdolność prawną, zdolność do czynności prawnych oraz zdolność sądową i procesową.

Spółka cywilna najprostszym rozwiązaniem dla wspólników

Spółka cywilna jest najprostszą formą prowadzenia działalności gospodarczej, przez co najmniej dwóch przedsiębiorców będących osobami fizycznymi, prawnymi lub jednostkami organizacyjnymi nieposiadającymi osobowości prawnej, którym ustawa przyznaje zdolność prawną. Jest to umowa zawarta na czas określony lub nieokreślony, w której wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w ustalony przez siebie sposób, w szczególności przez wniesienie wkładów. Wspólników spółki cywilnej, w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej, uznaje się za przedsiębiorców. Spółka cywilna nie posiada osobowości prawnej. Majątek spółki stanowi łączną współwłasność wspólników (zarówno osoby fizyczne, jak i prawne), którzy odpowiadają za jej zobowiązania całym swoim majątkiem.

Do założenia omawianej formy działalności gospodarczej należy zawrzeć umowę spółki w formie pisemnej, zgłosić tę umowę do właściwego urzędu skarbowego oraz Głównego Urzędu Statystycznego i dokonać zgłoszenia aktualizacyjnego w CEIDG. Nie istnieje wymóg minimalnego kapitału. Prowadzenie spraw spółki leży w obowiązku każdego wspólnika. Spółka cywilna jest dobrym rozwiązaniem dla osób, które zamierzają prowadzić niewielką firmę wspólnie z kimś, kto dostarczy kapitał lub posiada cenne w zamierzonej działalności umiejętności.

Czasowe prowadzenie działalności na terytorium Polski

Dodatkowo zgodnie z art. 4 ustawy z dnia 4 marca 2010 r. o świadczeniu usług na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej usługodawca z innego państwa członkowskiego może czasowo świadczyć usługi na zasadach określonych w przepisach Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską albo w postanowieniach umów regulujących swobodę świadczenia usług bez konieczności uzyskania wpisu do rejestru przedsiębiorców albo ewidencji działalności gospodarczej. Czasowe świadczenie usług może wiązać się z obowiązkiem uzyskania certyfikatu, koncesji, licencji, zezwolenia, wpisu do rejestru działalności regulowanej lub innego właściwego rejestru, jeżeli odrębne ustawy nakładają taki obowiązek. Wskazane wyżej obostrzenia uzyskania dodatkowych pozwoleń mogą być wynikiem obawy o porządek publiczny, bezpieczeństwo publiczne, zdrowie publiczne lub ochronę środowiska naturalnego.

Oddział czy przedstawicielstwo?

Firmy z innych krajów mogą mieć w Polsce swoje jednostki organizacyjne, które ułatwią im prowadzenie działalności gospodarczej w postaci oddziału lub przedstawicielstwa. Możliwość utworzenia oddziału w Polsce uzależniona jest od stosowania zasady wzajemności, która polega na zapewnieniu polskim przedsiębiorcom analogicznych uprawnień w kraju pochodzenia przedsiębiorcy zagranicznego. Oznacza to, że osoba zagraniczna może podejmować i prowadzić działalność gospodarczą na terytorium Polski na takich samych zasadach jak przedsiębiorca polski, jeżeli w kraju pochodzenia osoby zagranicznej polskie podmioty gospodarcze mają zagwarantowane takie uprawnienie.

Cudzoziemiec z państwa Unii Europejskiej, który decyduje się na otworzenie w Polsce oddziału powinien pamiętać, że będzie on mógł wykonywać działalność gospodarczą wyłącznie w zakresie swojego przedmiotu działalności, o czym mówi art. 86 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Innymi słowy, Polska Klasyfikacja Działalności oddziału polskiego nie może różnić się od profilu działalności głównej siedziby znajdującej się za granicą. Co więcej przedsiębiorca zagraniczny, który zdecydował się na otworzenie oddziału w Polsce będzie zobowiązany do wyznaczenia osoby upoważnionej w oddziale do reprezentowania firmy w jego imieniu.

Innym i nieco węższym rozwiązaniem dla przedsiębiorcy zagranicznego jest prowadzenie przedstawicielstwa. Zadaniem przedstawicielstwa nie jest prowadzenie działalności, a jedynie promowanie i reklamowanie firmy należącej do osoby zagranicznej prowadzonej poza terytorium Polski. Podkreślenia wymaga, że przedstawicielstwo nie podlega rejestracji w KRS ani w CEIDG, ale w Rejestrze Przedstawicielstw prowadzonym przez Ministerstwo Gospodarki.  

Czytaj również: Absurdy prawa: najemca może zameldować się na stałe w mieszkaniu bez zgody właściciela

Liberalizacja gospodarek państw Wspólnoty

Osoby zagraniczne, w zależności od kraju pochodzenia oraz formy działalności, jaką prowadzą w kraju, z którego pochodzą, mogą w Polsce zakładać własne działalności gospodarcze bądź decydować się na tworzenie oddziałów lub przedstawicielstw. Nie każdy cudzoziemiec może prowadzić działalność w Polsce jak również nie każda z form działalności pozwala na jej prowadzenie. Należy jednak pamiętać, że obowiązująca swoboda przedsiębiorczości w Unii Europejskiej uprawnia cudzoziemców do zakładania przedsiębiorstw na terenie wszystkich krajów Wspólnoty. Przepisy wspólnotowe coraz częściej zobowiązują państwa członkowskie do możliwie jak największego znoszenia ograniczeń swobody prowadzenia działalności gospodarczej. Analizując szybkość rozwijających się europejskich gospodarek, postępującą liberalizację gospodarek państw europejskich jak również integrację Polski z innymi krajami Wspólnoty - powinniśmy spodziewać się coraz większego napływu kapitału zagranicznego do Polski. Konsekwencją tego może być coraz znaczniejsze i odważniejsze otwieranie działalności gospodarczych przez osoby zagraniczne na terenie naszego kraju.  

^{Autorem jest:}

^{Kancelaria Prawna Skarbiec, specjalizująca się w przeciwdziałaniu bezprawiu urzędniczemu i w kontrolach podatkowych}