Działalność nierejestrowana a rozliczenie dochodu i koszty uzyskania przychodu

Działalność nierejestrowana, w 2024 roku można zarobić więcej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy Prawo przedsiębiorców, nie stanowi działalności gospodarczej działalność wykonywana przez osobę fizyczną, której przychód należny z tej działalności nie przekracza w żadnym miesiącu 75% kwoty minimalnego wynagrodzenia.

Po przekroczeniu ww. progu, od dnia, w którym nastąpiło, działalność traktowana jest już jako gospodarcza. Koniecznym jest wówczas złożenie do CEIDG wniosku o wpis działalności w terminie 7 dni od dnia przekroczenia limitu (działalność można zarejestrować również dobrowolnie także bez przekroczenia limitu). Od 1 lipca 2024 r. minimalne wynagrodzenie w Polsce wynosi 4300 zł, co oznacza, że na działalności nierejestrowanej będzie można zarabiać do 3225 zł miesięcznie.

Korzyści działalności nierejestrowanej

Działalność nieewidencjonowania pozwala na prowadzenie działalności bez konieczności płacenia z jej tytułu składek na ZUS, comiesięcznych ani kwartalnych zaliczek na podatek dochodowy (tylko rozliczenie roczne), oraz bez konieczności rejestracji do VAT (poza sytuacją gdy prowadzący działalność nierejestrowaną sprzedaje towary lub usługi, które podlegają obligatoryjnej rejestracji do VAT, np. większość towarów akcyzowych, sprzedaż online preparatów kosmetycznych, wyrobów elektronicznych i urządzeń elektrycznych, albo usługi jubilerskie, prawnicze). Można ją prowadzić i jednocześnie pozostawać na etacie.

Kto może skorzystać?

Działalność nieewidencjonowaną może prowadzić tylko osoba fizyczna, która w okresie 60 miesięcy poprzedzających jej podjęcie nie wykonywała działalności gospodarczej (jako niewykonywanie działalności gosp. traktowane jest również jej zawieszenie w tym okresie). Z tej formy zarobkowania nie mogą jednak skorzystać osoby wykonujące działalność w ramach spółki cywilnej. Poza tym, działalności nierejestrowanej nie można prowadzić w dziedzinach, dla których wymagane jest założenie firmy. Chodzi o rodzaje działalności, dla których wykonywania konieczna jest koncesja, zezwolenie, wpis do rejestru, albo które zostały zdefiniowane jako działalność gospodarcza w ustawie Prawo przedsiębiorców (np. sprzedaż alkoholu, usługi detektywistyczne, organizacja imprez turystycznych, pośrednictwo ubezpieczeniowe, usługi prowadzenia ksiąg rachunkowych).

Jak rozliczać dochody z działalności nierejestrowanej?

Brak rejestracji działalności nie oznacza, że z osiąganych przychodów nie trzeba rozliczać się z fiskusem. Przychodem należnym, o którym mowa w art. 5 ust. 1, są kwoty jakie należą się prowadzącemu działalność, nawet jeśli ich faktycznie nie otrzymał, pomniejszone o wartość zwróconych mu towarów, udzielonych bonifikat i skont. Jednak comiesięczne sumowanie wszystkich źródeł przychodu należnego niezbędne jest na potrzeby pilnowania 75% limitu, którego przekroczenie oznaczać będzie utratę prawa do prowadzenia działalności nieewidencjonowanej. Jeśli chodzi bowiem o opodatkowanie, to podlegać mu będzie wyłącznie przychód w postaci środków otrzymanych (np. zapłata, także zaliczka) lub postawionych do dyspozycji oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych. Nie powiększy go wartość zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont (zniżki za przedterminowe płatności). Przychody należne, ale jeszcze nie otrzymane, np. w danym miesiącu, staną się przychodem podatkowym w momencie zapłaty (np. w kolejnym miesiącu).

Obowiązki w działalności nieewidencjonowanej

Na potrzeby rozliczania działalności nierejestrowanej należy prowadzić uproszczoną ewidencję sprzedaży i rozliczać się w zeznaniu rocznym PIT-36 na zasadach ogólnych (wg skali podatkowej). Trzeba pamiętać, że pomimo braku rejestracji działalności, należy dochowywać przy jej prowadzeniu staranności jakiej wymaga się od przedsiębiorcy. Na żądanie klienta wystawiać rachunki (ewentualnie także faktury), i przede wszystkim przestrzegać praw konsumentów – np. ich prawa do odstąpienia od umowy, czy do złożenia reklamacji. Nie wolno również zapominać, że w przypadku usług, umowa na ich świadczenie będzie traktowana jak umowa zlecenie. Zleceniodawca będzie więc zobligowany do odprowadzenia składek ZUS za prowadzącego działalność nierejestrowaną usługodawcę. Ten ostatni wymóg nie dotyczy oczywiście prowadzących taką działalność studentów do ukończenia 26 roku życia.

Czytaj również: Korzyści z przekształcenia firmy w spółkę JDG

Kolejnym obowiązkiem jest konieczność ewidencjonowania sprzedaży na kasie fiskalnej po przekroczeniu 20 000 zł obrotu w poprzednim roku podatkowym, a także (niezależnie od obrotu) wtedy gdy przedmiotem sprzedaży są towary lub usługi objęte obowiązkiem ewidencjonowania na kasie (np. sprzęt RTV, gaz płynny, czy usługi fryzjerskie, kosmetologiczne, przewozu osób taksówkami, albo doradztwo podatkowe).

Koszty uzyskania przychodu w działalności nierejestrowanej

Odliczeniu podlegają wydatki poniesione w związku z prowadzoną działalnością nieewidencjonowaną. Należy je właściwie dokumentować dowodami zakupów. Najbezpieczniej by zawierały one imię i nazwisko oraz miejsce zamieszkania nabywcy prowadzącego tę działalność. Koszty rozpoznaje się metodą kasową, a więc w dacie faktycznego poniesienia wydatku (np. zapłaty za fakturę).

Działalność nierejestrowana a inne ulgi

Prowadzenie działalności nieewidencjonowanej nie odbiera prawa do wspólnego rozliczania się z małżonkiem. Poza tym, można korzystać z innych ulg przysługujących podatnikom: ulga termomodernizacyjna, ulga na dziecko, ulga na Internet, ulga rehabilitacyjna, ulga abolicyjna, ulga na zabytki, ulga dla inwestujących w alternatywne spółki inwestycyjne lub spółki kapitałowe, preferencje z tytułu wpłat na IKZE, czy możliwość odliczania darowizn i składek na ubezpieczenie społeczne.

Podsumowanie

Od 1 lipca 2024 r. można, bez potrzeby zakładania firmy, zarobić na działalności nierejestrowanej do 38 700 zł. Ważne by pilnować miesięcznego limitu. Przepis mówi wyraźnie, że przekroczenie miesięcznego ograniczenia dopuszczalnego przychodu oznacza automatyczne przejście na działalność gospodarczą. Pozbawi to możliwości prowadzenia działalności nieewidencjonowanej przez kolejne 60 miesięcy. Równie istotne jest prawidłowe rozliczanie osiąganych przychodów, także na gruncie opodatkowania VAT (podatnik sam musi rozliczać i również badać, czy z uwagi np. na rodzaj prowadzonej, nawet w niewielkich rozmiarach działalności, nie stał się podatnikiem VAT). Warto więc wesprzeć się pomocą biura rachunkowego, księgowej, także by nie stracić prawa do dodatkowych ulg. Trzeba również pamiętać, że brak rejestracji działalności i firmy nie oznacza, że prowadzący ją nie podlega kontroli. Urzędnicy mogą ją w każdej chwili przeprowadzić na mocy przepisów Ordynacji podatkowej oraz ustawy o podatku od towarów i usług.

Czytaj również: Nadużycia wobec przedsiębiorców a odpowiedzialność dyscyplinarna urzędników

Autor: Biuro rachunkowe Skarbiec Corporate Services, ekspert w dziedzinie kadr i płac, oferujące kompleksowe wsparcie przedsiębiorców, outsourcing usług księgowych i kadrowo-płacowych, a także doradztwo w zakresie wyboru optymalnej formy prowadzenia działalności gospodarczej, planowanie i zarządzanie procesami finansowo-księgowymi w firmie, a także rozliczanie dochodów z zagranicy, kryptowalut oraz innych dochodów z zysków kapitałowych.