Fundusze Europejskie wspierające mobilność w Polsce Wschodniej - trwa nabór wniosków

Komunikacja miejska to korzyści ekonomiczne i środowiskowe

Według raportu Najwyższej Izby Kontroli „Funkcjonowanie i rozwój transportu publicznego”, od 1990 r. liczba samochodów wzrosła z 5,3 mln do 23,4 mln, powodując redukcję przewozów komunikacją miejską. Polacy mają więcej samochodów niż przeciętni Europejczycy. Z danych Eurostatu wynika, że w 2022 r. na 1000 mieszkańców w Polsce przypadało 572 samochody, a średnia europejska wynosiła 560. Duże zatłoczenie na drogach to również duże koszty. Badacze z Texas Transportation Institute obliczyli, że roczny koszt zatłoczenia na osobę w 2001 r. wynosił 520 dolarów, łącznie dając niemal 70 mln dolarów. Tymczasem analitycy z PTV Vision Traffic obliczyli, że do przewiezienia 200 pasażerów potrzebnych jest 10 autobusów lub 5 tramwajów i aż 133 samochody. To pokazuje, że miasta potrzebują niskoemisyjnego, nowoczesnego taboru oraz zapewnienia infrastruktury dla alternatywnych metod poruszania się, np. ścieżek rowerowych.

Czytaj również: Konferencja „Błękitna i zielona infrastruktura w architekturze III. Nowe Centrum Warszawy”

Poza kwestiami ekonomicznymi przemawiającymi na korzyść transportu publicznego, warto wspomnieć również o sferze środowiskowej. Jak podaje Europejska Agencja Środowiska (European Environment Agency), zanieczyszczenie powietrza stanowi największe zagrożenie dla zdrowia i środowiska w Europie. Powoduje choroby serca i płuc, co przyczynia się do przedwczesnej śmierci wielu Europejczyków. Prowadzi także do utraty różnorodności biologicznej. W miastach głównym źródłem zanieczyszczenia powietrzem jest transport samochodowy. W Berlinie 75% tlenku azotu pochodzi ze spalin samochodowych [1]. Ograniczenie emisji zanieczyszczeń z ruchu drogowego powinno być priorytetem dla wszystkich miast. Realny wpływ na poprawę jakości powietrza ma rozwój transportu publicznego.

Nowoczesny transport publiczny w Polsce Wschodniej

Wsparcie Funduszy Europejskich: Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej (PO RPW) 2007-2013 oraz Programu Operacyjnego Polska Wschodnia (POPW) 2014-2020 przyczyniło się do poprawy jakości komunikacji publicznej w Polsce Wschodniej. Stała się ona bardziej dostępna, wygodna, szybsza, punktualna, bezpieczna i przyjazna. Kielce, Lublin, Rzeszów, Olsztyn i Białystok zyskały aż 743 pojazdy do obsługi komunikacji publicznej. Miasta kupiły nowe, przyjazne środowisku autobusy, spełniające normę Euro-VI, oraz pojazdy elektryczne. Lubelska komunikacja miejska zyskała nowe trolejbusy, a do Olsztyna powróciły tramwaje.

W ramach zrealizowanych projektów powstała infrastruktura niezbędna do efektywnego funkcjonowania transportu publicznego. Zmodernizowano i zbudowano ponad 1200 km linii komunikacji miejskiej, w tym niemal 120 km linii trolejbusowych oraz ponad 23 km trakcji tramwajowej. Ponadto zainstalowano inteligentne systemy transportowe (m.in. monitoring i zarządzanie ruchem miejskim, informacja pasażerska, e-bilety), kierowcy zyskali miejsca parkingowe w obiektach „parkuj i jedź”, a rowerzyści w obiektach „Bike & Ride”. Dla transportu dwukołowego przygotowano prawie 75 km ścieżek rowerowych.

„Ekologiczny transport miejski od 20 lat jest jednym z priorytetów Funduszy Europejskich, obejmujących wsparciem obszar Polski Wschodniej. Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości rozdysponowała ponad 3,7 mld zł na poprawę mobilności tego makroregionu - ponad 1,6 mld zł z Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej 2007-2013 i ponad 2,1 mld zł z Programu Operacyjnego Polska Wschodnia 2014-2020. W obecnej perspektywie 2021-2027 w ramach Funduszy Europejskich dla Polski Wschodniej na rozwój mobilności czeka ponad 1,5 mld zł” – mówi Maciej Berliński, dyrektor Departamentu Projektów Infrastrukturalnych, PARP.

Nowe możliwości dla zrównoważonej mobilności

Obecnie trwa nabór do działania „Zrównoważona mobilność miejska”, realizowanego w ramach Programu Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej (FEPW). Wsparciem będą objęte projekty z zakresu ekologicznych, zintegrowanych systemów mobilności miejskiej (obejmujących transport miejski i aktywne formy mobilności), przyczyniające się do zmniejszenia emisji zanieczyszczeń, hałasu i zwiększenia efektywności przemieszczania się w miastach i ich obszarach funkcjonalnych.

Od 11 lipca 2023 r. można składać wnioski do programu „Zrównoważona mobilność miejska - nabór niekonkurencyjny”. Jest on skierowany do miast liczących powyżej 100 tys. mieszkańców wraz z ich obszarami podmiejskimi. Są to: Lublin, Białystok, Rzeszów, Kielce, Olsztyn, Elbląg i Radom. Środki pozyskać też mogą ww. miasta działające na podstawie porozumienia zawartego z jednostkami samorządu terytorialnego położonymi w miejskim obszarze funkcjonalnym oraz utworzone przez nie związki i stowarzyszenia.

Celem działania jest wspieranie zrównoważonej mobilności miejskiej jako elementu transformacji w kierunku gospodarki zeroemisyjnej. Środki można przeznaczyć na zakup bezemisyjnego taboru (tramwajów, trolejbusów lub autobusów), budowę, przebudowę i modernizację infrastruktury na potrzeby transportu miejskiego oraz digitalizację systemu mobilności w miastach.

Nabór wniosków kończy się 18 grudnia 2025 r. Wymagany minimalny wkład własny do realizacji projektu to 15%. Kwota przeznaczona na dofinansowanie projektów wynosi 1,35 mld zł. Na wsparcie rozwoju mobilności miejskiej mogą liczyć także średnie miasta z makroregionu Polski Wschodniej. Do nich skierowane jest działanie „Zrównoważona mobilność miejska – nabór konkurencyjny”. Wnioski o dofinansowanie mogą składać miasta tracące funkcje społeczno-gospodarcze oraz inne miasta subregionalne z podregionów z najwyższą kumulacją gmin zmarginalizowanych z przedziału 50-100 tys. mieszkańców (ustawowo zobligowani organizatorzy transportu miejskiego). Są to: Chełm, Zamość, Biała Podlaska, Łomża, Suwałki, Przemyśl, Stalowa Wola, Mielec, Ostrowiec Świętokrzyski, Ełk, Siedlce i Ostrołęka. W ramach programu wsparciem objęte zostaną kompleksowe projekty z zakresu ekologicznych, zintegrowanych systemów mobilności miejskiej (obejmujących transport miejski i aktywne formy mobilności).

Dzięki dofinansowaniu miasta będą mogły zrealizować m.in. takie inwestycje, jak: zakup bezemisyjnego taboru tramwajowego, trolejbusowego lub autobusowego (pojazdy z napędem elektrycznym lub wodorowym); budowa, przebudowa i modernizacja infrastruktury na potrzeby transportu miejskiego i komplementarnych form mobilności czy digitalizacja systemu mobilności w miastach i ich obszarach funkcjonalnych. Przyczynią się one do zmniejszenia emisji zanieczyszczeń i hałasu, a także zwiększą efektywność przemieszczania się w miastach i ich obszarach funkcjonalnych.

Wsparcie wyniesie do 85% wydatków kwalifikowalnych projektu, a środki przeznaczone na dofinansowanie projektów w naborze to 175 mln zł. Wnioski można składać do 27 czerwca 2024 r.

Czytaj również: W Castoramie będzie więcej cichych godzin

[1] https://eurocities.eu/latest/we-need-to-clear-the-air/