Metale, które tną stal: cenne także po zużyciu

Metale, które tną stal: cenne także po zużyciu

Kiedy na początku XX wieku udało się po raz pierwszy wyprodukować stal szybkotnącą, zaowocowało to znacznym przyspieszeniem rozwoju przemysłu. Do dyspozycji konstruktorów maszyn był odtąd stop pozwalający na szybką obróbkę metali. Niestraszne mu były ani obciążenia, ani wysoka temperatura, ani wysokie prędkości obrotowe, toteż szybko uzyskał nazwę high speed steel, czyli „stal dużych prędkości” – w skrócie: HSS. Czytaj dalej

Komponenty stali szybkotnącej

Wikipedia podaje następujący skład stali szybkotnących: 0,75-1,4% węgla, do 18% wolframu, do 10% molibdenu, do 4% wanadu, do 4% chromu oraz do 10% kobaltu. Taki skład stali szybkotnącej powoduje, że nie jest to stop tani. Cena odpowiada jednak użyteczności: stal HSS zachowuje swój kształt nawet w niezwykle wysokich temperaturach, a więc nie ulega odkształceniom. Jest też wyjątkowo twarda. Dzięki temu nadaje się do wysokowydajnych narzędzi do obróbki skrawaniem. Oczywiście ze stali szybkotnącej wykonywane są jedynie same końcówki robocze, cała reszta to już stal nieposiadająca takich właściwości.      

Szczegółowe parametry stali szybkotnącej zależą od jej składu. Na przykład zawartość kobaltu (mniejsza lub większa) ma wpływ na twardość stopu. Tak wygląda to w różnych temperaturach:

 

Twardość stali szybkotnącej w zależności od zawartości kobaltu

Twardość stali szybkotnącej w zależności od zawartości kobaltu. Ilustracja: MHz`as [CC BY-SA 3.0 (https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0)], źródło: Wikimedia Commons 


Wszystkie gatunki stali szybkotnącej mają jednak te same wspólne cechy.  Należy do nich ogromna twardość podczas pracy w wysokich temperaturach, odpowiednią ciągliwość rdzenia, odporność na ścieranie, i zmęczenie materiału oraz ogólnie rozumiana wysoka trwałość.

 

Stal stali nierówna

Różne gatunki stali szybkotnącej znajdują rozmaite zastosowania. Na przykład stal HSS wolframowo-molibdenowa wykorzystywana jest do wytwarzania przeciągaczy, wierteł, noży, narzędzi do obróbki gwintów, frezów, kół zębatych, rozwiertaków trzpieniowych, ostrzy i elementów pił tarczowych. Noże tokarskie i strugarskie wykonywane są często ze stali oznaczonej symbolem SW18.

Stal szybkotnąca z dodatkiem kobaltu określana jest symbolem HSS-E, natomiast HSSE-PM oznacza stal szybkotnącą proszkową. Pozawala ona produkować narzędzia tnące szybciej, albowiem podlegają one wstępnemu formowaniu poprzez prasowanie i spiekanie proszku w specjalnych formach.

Ze względu na swoją cenę oraz zawartość metali rzadkich, stal szybkotnąca jest chętnie skupowana przez firmy uczestniczące w łańcuchu recyclingowym, jak choćby Stellmet – weglik.eu. Nie ona jedna, ponieważ stal szybkotnąca jako materiał do wyrobu narzędzi ma poważnego konkurenta.

 

Alternatywa: węgliki spiekane

W nauce zdarza się często, że przy okazji jakichś badań odkrywa się coś, co w ogóle nie było w planie. Tak było z węglikami spiekanymi. W latach 20. XX wieku w Niemczech trwały prace nad stworzeniem ultratwardego metalu, który zastąpiłby diament jako surowiec do produkcji ciągadeł. Celem było zaś wytwarzanie na dużą skalę… drutu do żarówek. Badacze wpadli wtedy na to, że jeśli sięgnąć po bardzo twardy wolfram, sproszkować go, dodać węgla oraz kobaltu, potem mocno sprasować i wyprażyć w bardzo wysokiej temperaturze, wtedy powstanie coś, co szybko nazwano słowem Widia od niemieckiego wie Diamant – jak diament.

 

Zęby piły tarczowej (tarczy pilarskiej) z nakładkami z węglików spiekanych.

Zęby piły tarczowej (tarczy pilarskiej) z nakładkami z węglików spiekanych. Fot. Basilicofresco [CC BY 3.0 (https://creativecommons.org/licenses/by/3.0)], from Wikimedia Commons


 

Zaczęło się tuż przed wojną

Również i ten wynalazek przyczynił się do rewolucji przemysłowej. Według Wikipedii w Polsce produkcja węglików spiekanych rozpoczęta została przez Hutę Baildon w Katowicach w 1936 roku i trwa do dzisiaj w spółce Węgliki Spiekane Baildonit będącej dawnym wydziałem Huty Baildon.

Na trzy lata przed wybuchem wojny węgliki spiekane szybko okazały się cenne także dla przemysłu zbrojeniowego: pancerze i pociski przeciwpancerne potrzebowały utwardzacza. Otworzyły się też możliwości naprawdę szybkiej obróbki metali skrawaniem – można było m.in. ciąć maszynowo stal hartowaną. Impuls rozwojowy otrzymało górnictwo, dla którego można odtąd było produkować efektywne i trwałe wiertła, by wykonywać nimi więcej otworów strzałowych na przodku.

 

metale, które tną stal cenne również po zużyciu

Węgliki spiekane – bez nich nie powstałóby to wszystko. Fot. Dolya-boss [CC BY-SA 3.0 (https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0) oder GFDL (http://www.gnu.org/copyleft/fdl.html)], von Wikimedia Commons


Wkrótce okazało się tez, że do produkcji węglików spiekanych można używać nie tylko wolframu, ale i innych twardych metali. Pojawiły się więc komponenty z zawartością chromu, cyrkonu, tytanu i tantalu. Dowiedziono ponadto, że szczegółowe właściwości stopu, jakim są węgliki spiekane, zależą istotnie od procentowego udziału spoiwa.

Podobnie jak w wypadku stali szybkotnącej, także węgliki spiekane stanowią jedynie końcówki robocze narzędzi. Decyduje o tym nie tylko cena węglików, ale i ich kruchość. Węgliki można umieszczać na narzędziach poprze lutowanie lub w postaci wymiennych końcówek mocowanych śrubą.

 

Nic nie może się zmarnować

Ze względu na masowe wykorzystywanie węglików spiekanych w przemyśle nieustannie powstaje duża ilość złomu z ich zawartością. Firmy skupujące węgliki przyjmą każdą ilość. Recykling węglików jest koniecznością, m.in. ze względu na ograniczone wydobycie rud wolframu. Ponadto produkcja węglików jest kosztowna, bardziej więc opłaca się odzyskiwać gotowe stopy i wykorzystywać je w produkcji. W wielu skupach można negocjować cenę, przy czym zależy ona m.in. od czystości stopu oraz jego komponentów: im rzadsze są metale użyte do produkcji, tym cena za kilogram złomu będzie wyższa

Źródło: artykuł partnerski / budnet.pl

Czytaj też…

Czytaj na forum

  • 21 października w Europie obchodzony jest Dzień... Liczba postów: 2 Grupa: Budowa i re... Pod warunkiem że zoptymalizuje się pod nią ogrzewanie podłogowe, inaczej rachunki za ogrzewanie moga byc duże. Tutaj poradnik https://projekt-ogrzewania.pl/rozs...
  • Własna firma Liczba postów: 289 Grupa: Firmy budow... Moi pracownicy często zamawiają opakowania na wynos, chcemy by były jednak zorganizowane i sygnalizowane naszym logo, dlatego po długim reaserchu zdecydowaliśmy...
  • Budowa domu to najlepsza inwestycja Liczba postów: 28 Grupa: Budowa i re... Planujesz remont lub kupno nieruchomości? Współpraca z rzeczoznawcą budowlanym pozwoli uniknąć kosztownych niespodzianek. Fachowa ocena stanu technicznego budyn...
  • Budowa domu jednorodzinnego Liczba postów: 349 Grupa: Firmy budow... Hej! Szukam sklepu online, gdzie mogę kupić wiertarki magnetyczne akumulatorowe https://wkretarka.com.pl/99-wiertarki-ma gnetyczne/. Potrzebuję narzędzia do prec...
  • szambo z szambem Liczba postów: 32 Grupa: Firmy budow... Pompy jednostopniowe znajdują zastosowanie w prostych układach cyrkulacji wody, takich jak baseny, fontanny czy systemy nawadniające. Dzięki swojej konstrukcji....

Ostatnio na forum

  • Pokój dla dziecka Liczba postów: 200 Grupa: Nowości ara... Urządzenie komfortowego pokoju dla dziecka jest ważne, ale też ważne jest, aby zapewnić dziecku bezpieczeństwo podczas spacerów. A to osiągniesz kupując odpowie...
  • Rozbiórki Liczba postów: 109 Grupa: Stawiamy śc... A propos takich czynności jak skup złomu to warto pamiętać, że dobrze jest zezłomować starą niepotrzebną pralkę czy z gospodarstwa rolnego pług itd.
  • Przeprowadzka jeszcze w tym roku Liczba postów: 4 Grupa: Aktualności No skoro osiedle już stoi, to trzeba pomyśleć o przeprowadzce - niestety to ta nieprzyjemna powinność, którą każdy z nas musi wykonać, jak decyduje się na przen...
  • Samemu czy z firmą Liczba postów: 7 Grupa: Aktualności Każdego w końcu czeka przeprowadzka i do tego polecam fantastyczną firmę przeprowadzkową https://www.przeprowadzkiwroclaw.pl Bardzo dobrze się z nimi współpraco...
  • Podłogi Liczba postów: 236 Grupa: Robimy stro... Estetyka i autentyczność: https://panele-podlogowe.eu Niektóre panele podłogowe imitują naturalne materiały, takie jak drewno czy kamień, zachowując autentyczny...
  • Podłogi drewniane - parkiet, deski... Liczba postów: 376 Grupa: Robimy stro... Osobiście uważam, że drewno naturalne na podłodze to najlepsza rzecz! To rozwiązanie zdrowe, bezpieczne i generalnie rekomendowane rodzinom z małymi dziećmi ;)....

Kalkulator ilości tapety

Społeczność budnet.pl ma już 19436 użytkowników

Użytkownicy online (1)

gości: 100

Ostatnio dołączyli
Zobacz wszystkich >
Galerie
Zobacz wszystkie galerie >