Nabycie sprawdzające - na czym polega to narzędzie stosowane przez organy podatkowe?

Mechanizm przeprowadzania kontroli

System opiera się na służbowych kartach płatniczych powiązanych ze specjalnym funduszem.  Kontrolerzy KAS posługują się kartami, za pomocą których dokonują kontroli – tzw. nabycia sprawdzającego. O skali nowego typu kontrolowania przedsiębiorców świadczy sukcesywny wzrost wydanych funkcjonariuszom kart: z 2,3 tys. na początku 2022 r. do 2,5 tys. w połowie 2023 r. W 2022 roku wydatkowano z funduszu około 700 tys. zł.

By mogło dojść do nabycia sprawdzającego wymagane jest pisemne zlecenie wydane kontrolerowi przez przełożonego, które określa limit środków, jakie mogą zostać wykorzystane na kontrolę. Funkcjonariusz, pracownik KAS, dokonuje zakupu incognito, ujawniając się tylko w przypadku wykrycia nieprawidłowości. Oznacza to, że jeśli kontrola przebiegnie pomyślnie, przedsiębiorca może nawet nie być świadomy, że jej podlegał. Tylko pierwsze półrocze 2023 przyniosło 26,7 tys. kontroli i 7,2 tys. mandatów na kwotę 10,6 mln zł.

Czytaj również: Co zmieniło się w podatkach od nieruchomości w 2025 roku?

Każda kontrola kończy się przygotowaniem protokołu zawierającego numer upoważnienia kontrolera, dane kontrolowanego podmiotu, oraz szczegóły zakupu i informacje o paragonie. Od lipca 2022 dokumentację usprawnia elektroniczny Rejestr Nabycia Sprawdzającego w systemie ZISAR Plus.

Zajęcia towarów i interwencje obywatelskie

System umożliwia także natychmiastowe zajęcie nielegalnych towarów. W województwach śląskim i wielkopolskim przeprowadzono 12 takich zajęć, głównie dotyczyły one akcesoriów do e-papierosów oraz podrabianych perfum. KAS reaguje również na zgłoszenia obywatelskie w ciągu 5 dni roboczych, choć zdarzają się opóźnienia.

Efektywność systemu kontroli

Skuteczność systemu potwierdza wysoka ściągalność mandatów. W województwach śląskim i wielkopolskim w 2022 r. wystawiono przedsiębiorcom mandaty na 2 mln zł, z czego do końca lipca 2023 r. ściągnięto aż 94,7% należnych kwot. W całym kraju takich kontroli było ponad 56 tys., mandatów nałożono ponad 13 tys., a ich kwoty wyniosły 18,2 mln zł.

Podsumowanie

Jak wynika z raportu Najwyższej Izby Kontroli (będącego źródłem ww. danych), omawiany system kontroli posiada mankamenty. Chodzi o kwestie proceduralne dotyczące: niekompletnych protokołów, niewłaściwej dokumentacji oraz braku wskazanych limitów finansowych w pisemnych zleceniach kontroli. System nabyć sprawdzających jest stale udoskonalany, czego dowodzi zwiększająca się liczba kart służbowych oraz wdrażanie nowych rozwiązań technicznych. Świadczy to o zaangażowaniu administracji skarbowej w uszczelnianie systemu podatkowego przy użyciu nowoczesnych narzędzi.

Czytaj również: Ważne zmiany w prawie i regulaminach dla e-commerce

Autor: Robert Nogacki, radca prawny, partner zarządzający, Kancelaria Prawna Skarbiec, specjalizująca się w doradztwie prawnym, podatkowym oraz strategicznym dla przedsiębiorców