Padwa północy

 W 1580 roku Zamość uzyskał prawa miejsce, a dziewięć lat później oficjalnie uznano je za stolicę założonej przez Jana Zamoyskiego Ordynacji. Wiek XVII to okres najszybszego i największego rozwoju miasta. Pierwszy "pan na Zamościu" zlecił zaprojektowanie miasta architektowi Bernardo Morando. Osiedlali się tu nie tylko Polacy, ale również przedstawiciele innych narodowości. Działo się to ze względu na działającą w Zamościu od 1595 roku Akademię Zamojskich, z działalnością której związane są już symboliczne słowa kanclerza Zamoyskiego: ''takie są rzeczypospolite, jakie ich młodzieży chowane''. 

Czytaj również: Najpopularniejsze zabytki architektury Torunia

Akademia Zamojska

 To dzięki niej Zamość na przełomie XVI i XVII wieku był jednym  z głównych ośrodków edukacyjnych w Polsce. Później stopniowo podupadała, przebudowywano ją, aż wreszcie w 1784 roku zamieniono na liceum imienia Hetmana Jana Zamoyskiego.  Budynek z czasów największej świetności Akademii powstał w latach 1639-1648. Głównymi architektami i budowniczymi dzieła byli Jan Jaroszewicz i Jan Wolff. To im zawdzięczamy wczesnobarokowy wygląd Akademii jaki jest utrwalony na obrazach i w relacjach w źródłach z tego okresu. Znajdowały się tam wtedy sale wykładowe, mieszkania profesorskie, stancje dla studentów, biblioteka i drukarnia.

 W latach 1752-1765 z inicjatywy Jana Jakuba Zamoyskiego nastąpiła kolejna przebudowa gmachu Akademii. Tym razem za całokształt odpowiadał Jan Andrzej Bem, który zdecydował się na całkowitą zmianę wyglądu budynku. Elewacje przemalowano na jasnożółtą, usunięto attyki, zbudowano dach mansardowy, bardzo modny zresztą w tamtym okresie. Miał on zwiększyć pojemność użytkową poddasza Akademii. Całość gmachu utrzymano w stylu późnego baroku i rokoka.

 Dzisiejszy swój wygląd Akademia zyskała w pierwszej połowie XIX wieku. Skuto wtedy wszystkie ozdobne części elewacji, takie jak gzymsy, portale czy obramienia okienne. Zamurowano arkady na dziedzińcu. Zachowano jedynie dawną formę budynku, o niemal indentycznych wymiarach każdego boku, z wewnętrznym dziedzińcem.

Katedra

 Została zabudowana w latach 1587-1598 jako wotum dziękczynne za liczne zwycięstwa hetmana Jana Zamoyskiego. Zaprojektował ją Włoch Bernardo Morando,  i to jemu katedra zawdzięcza swoim wyglądem nawiązanie do kościołów włoskich z przełomów XV i XVI wieku. Jedyną większą przebudowę katedra przeżyła w latach 1824-1826, w okresie zaborów, pod okiem generała Jana Baptysty Mallet de Grandville. W tym czasie katedra została obniżona, zmieniono jej styl na klasycystyczny. Zniknęły napisy i herby rodu Zamoyskich, zlikwidowano też związane z ich rodziną elementy wewnątrz kościoła. W podziemiach pod nawą główną ocalała jedynie krypta z trumnami oraz prochami Zamoyskich. To tu został pochowany hetman Jan Zamoyski, założyciel i opiekun Zamościa. Na obecną chwilę krypta jest zamknięta do zwiedzających. Przy katedrze wznosi się późnobarokowa dzwonnica, wybudowana w XVIII wieku. Znajdują się tu trzy dzwony z XVII i XVII wieku: Jan, Wawrzyniec i Tomasz. Wśród turystów odwiedzających Zamość dzwonnica znana jak jest jako punkt widokowy, z którego rozciąga się na widok na Stare Miasto. 

Czytaj również: Harmonia piękna i smaku w klimacie Toskanii

Rynek Wielki 

 To tu bije serce całego Zamościa. Na środku krzyżują się dwie główne osie miasta: reprezentacyjna, łączącą pałac Zamoyskich z bastionem VII, i handlowa, łącząca rynki: Wodny, Solny i Wielki. Po każdej stronie Rynku znajdują się zabytkowe kamienice oraz ratusz, główny obiekt całego placu. Najbardziej wyróżniają się tu kamienice ormiańskie z XVII wieku. Zawdzięczają to ozdobnym elewacjom z attykami i płaskorzeźbami.

 Od samego początku istnienia miasta aż do dziś Rynek Wielki jest miejscem gromadzenia się mieszkańców Zamościa. Ponadto to główny punkt wycieczek turystów zwiedzających miasto. Rokrocznie w sylwestrową noc tysiące zamościan i turystów witają tu Nowy Rok. W kamienicach mieści się wiele obiektów kulturalnych, handlowych i gastronomicznych.

Ponadto Rynek Wielki jest zamknięty dla samochodów, można poruszać się po nim wyłącznie na piechotę. 

Pałac Zamoyskich

 Był to pierwszy obiekt, którego budowę rozpoczęto po założeniu miasta. Pierwsze prace trwały w latach 1579–1586, a projekt pałacu wykonał Bernardo Morando. Pierwszy budynek posiadał mury, oddzielające go od pozostałej części miasta, miał formę prostokąta, dwa piętra, wieżę z tarasem i dwuskrzydłowe schody od strony Rynku Wielkiego.

 Po pożarze w 1658 roku, dwa lata później, odbudowano pałac w stylu barokowym. Inicjatorem był Jan Zamoyski, zwany powszechnie ''Sobiepanem''. To tu w wyremotnowanych już wnętrzach pałacu odbyła się polska premiera ''Cyda'' w tłumaczeniu Andrzeja Morsztyna.

 Po 1803 roku, za sprawą XII ordynata Stanisława Kostki Zamoyskiego, styl pałacu zmieniono w klasycystyczny.W 1821 roku pałac został sprzedany władzom państwowym, a w 1831 przemieniono go na szpital wojskowy. Przez to budynek ostatecznie utracił swój zabytkowy wygląd. Podczas przebudowy usunięto wiele elementów ozdobnych zewnątrz, jak i wewnątrz pałacu. Po II wojnie światowej tylko tu działała nadal jedyna niezniszczona w czasie walk drukarnia po prawej stronie Wisły. Od 1918 roku mieszczą się tu sądy. Planowana jest też gruntowna renowacja całego budynku, tak ważnego dla całego Zamościa.