Polski problem kredytów frankowych

29 stycznia prof. Małgorzata Manowska, pierwsza prezes Sądu Najwyższego, wystąpiła z wnioskiem o rozstrzygnięcie przez skład całej Izby Cywilnej Sądu Najwyższego zagadnień prawnych dotyczących tematyki kredytów denominowanych i indeksowanych w walutach obcych. Przygotowała również obszerny dokument, który ujawnił rozbieżności w wykładni przepisów prawa w orzecznictwie Sądu Najwyższego i sądów powszechnych. Termin posiedzenia został wyznaczony na 25 marca. Uchwała Izby Cywilnej Sądu Najwyższego będzie miała moc zasady prawnej.

– Obecnie zbyt wiele kwestii jest rozstrzyganych odmiennie przez sądy różnych instancji, co przekłada się na długość postępowań, obszerność pism i postępowania dowodowego prowadzonego przez strony. To bardzo ważne, aby sprawy, które są przecież w dużej mierze do siebie podobne, były również rozstrzygane w podobny sposób – komentuje w rozmowie z agencją Newseria Biznes Bartosz Czupajło, adwokat kancelarii Czupajło & Ciskowski, ekspert kampanii społecznej Prawo bez Strachu.

Czytaj również: W co się opłaca lokować oszczędności poza nieruchomościami?

Statystyki z poprzednich lat pokazują wręcz lawinowy wzrost liczby tzw. spraw frankowych. Z informacji udostępnionych przez rzeczniczkę Sądu Okręgowego w Warszawie wynika, że w 2017 roku na wokandę Sądu Okręgowego w Warszawie trafiło 999 pozwów przeciwko bankom z zakresu spraw frankowych, w 2018 roku to było 2631 spraw, a w 2019 roku już 4634 pozwów. 2020 rok był rekordowy pod względem liczby pozwów skierowanych przeciwko bankom. Do Sądu Okręgowego w Warszawie zostało złożonych ponad 15 588 pozwów, co w porównaniu do 2019 roku pokazuje prawie czterokrotny wzrost. Do stołecznego sądu trafia ponad połowa takich spraw w skali kraju. Eksperci podkreślają, że jeśli tendencja wzrostowa utrzyma się w takiej skali, przekroczy to możliwości sądów, stąd potrzebne są rozwiązania systemowe.

Tym bardziej że rekordowa liczba spraw przyczynia się do wydłużenia czasu ich rozpoznawania. Dodatkowo czas ten jest bardzo różny w zależności od sądu czy sędziego rozpatrującego sprawę.

– Niektórzy sędziowie rozpoznają te sprawy na pierwszej czy drugiej rozprawie, inni potrzebują czterech lub pięciu. Nie zawsze jest to uzależnione od sędziego. Często jest to problem związany z liczbą świadków wzywanych do sądu, a wnioskowanych przez banki, lub z opiniami biegłych, na które często trzeba bardzo długo czekać. Jeśli liczba spraw frankowych będzie dalej rosła, a wszystko na to wskazuje, będzie to ogromne wyzwanie dla sądów – dodaje Bartosz Czupajło.

Tak duże zainteresowanie sprawami frankowymi to przede wszystkim wynik korzystnego orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, które przełożyło się na pozytywne rozstrzygnięcia dla kredytobiorców w orzecznictwie krajowym. Można się spodziewać, że w 2021 roku padnie kolejny rekord. Tylko w styczniu do SO w Warszawie wpłynęło 1897 pozwów w sprawach frankowych (dla porównania w styczniu 2020 roku było ich 808).

Ponadto, jak podaje serwis Franknews.pl, sprawy dotyczące kredytów frankowych stanowiły w 2020 roku 71 proc. wszystkich nowych spraw, które zostały poddane pod rozstrzygnięcie Sądu Okręgowego w Warszawie. Dane dotyczące liczby spraw przypadających na jednego sędziego w SO w Warszawie są jeszcze bardziej wymowne. Pod koniec 2020 roku w referacie orzekającego tam sędziego średnio znajdowało się około 590 spraw, z czego 313 to były sprawy frankowe. Dla porównania rok wcześniej każdy sędzia miał około 361 spraw, z czego frankowe oscylowały w granicach 119.

Rzeczniczka prasowa stołecznego SO zapowiedziała, że 1 kwietnia br. zacznie działać nowy wydział do spraw frankowych, który ma poprawić organizację pracy i usprawnić postępowania.

– Powstanie nowego wydziału wyspecjalizowanego w sprawach kredytów frankowych budzi mieszane uczucia. Z jednej strony są pewne nadzieje, że pomoże to ujednolicić praktykę sądową i pozwoli przyspieszyć rozpoznawanie tego typu spraw z uwagi na wyspecjalizowanie sędziów w tym zakresie, a także wdrożenie pewnych technologicznych rozwiązań, które powinny wspomóc sędziów w obsłudze tego rodzaju postępowań. Z drugiej strony obecnie sprawy frankowe trafiają do sześciu różnych wydziałów cywilnych Sądu Okręgowego w Warszawie, a po reformie będą trafiały do jednego. W efekcie mniej sędziów będzie obsługiwało taką samą liczbę spraw, która zresztą wciąż wzrasta. Pozostaje pytanie, czy to nie spowoduje efektu odwrotnego od zamierzonego. Musimy poczekać przynajmniej do połowy tego roku – zauważa ekspert kampanii społecznej Prawo bez Strachu.

Czytaj również: Czy najbliższe wakacje będą rekordowe dla branży hotelarskiej? Polacy spragnieni wyjazdów dokądkolwiek

Jak podkreśla, przeprowadzanie rozpraw w trybie zdalnym jest pewnym rozwiązaniem w obecnej sytuacji, zwłaszcza w kontekście pandemii. Jednak rozprawy prowadzone online nie rozwiążą problemu związanego z ogromną liczbą spraw, które czekają na rozpoznanie.

– To jednak wciąż sędzia musi poświęcić swój czas na to, żeby zapoznać się z aktami, przeprowadzić rozprawę i ostatecznie wydać rozstrzygnięcie. Rozprawy online są rozwiązaniem pożądanym i dobrze, że praktyka idzie w tym kierunku, ale nie jest to remedium na aktualne bolączki, które trawią polski wymiar sprawiedliwości – podsumowuje Bartosz Czupajło.